Deze gids is ontwikkeld voor paardeneigenaren, verzorgers en professionals in de paardensector die willen begrijpen wat EOTRH is, hoe je het herkent, en wat je eraan kunt doen. We combineren actuele veterinaire kennis met praktische voorbeelden en concrete adviezen voor het dagelijks omgaan met deze aandoening. De taal is helder en toegankelijk, zonder het belang van medische nauwkeurigheid uit het oog te verliezen.

Ons doel is om jou te helpen het welzijn van je paard te beschermen – en, als EOTRH een rol speelt, tijdig en doordacht in te grijpen.

Namens Equi-Care,

1. Wat is EOTRH?

1. Inleiding

   EOTRH staat voor Equine Odontoclastic Tooth Resorption and Hypercementosis. Het is een progressieve en pijnlijke aandoening aan het gebit van het paard, waarbij voornamelijk de snijtanden en soms ook de hoektanden worden aangetast. De naam beschrijft de twee belangrijkste processen die zich in de tanden afspelen: odontoclastische resorptie (afbraak van tandweefsel door speciale cellen) en hypercementosis (overmatige aanmaak van cementum, een hard weefsel rond de tandwortel).

   De aandoening komt vooral voor bij oudere paarden vanaf een jaar of vijftien, maar het kan ook bij jongere dieren ontstaan. EOTRH ontwikkelt zich vaak langzaam en is in het begin moeilijk te herkennen zonder uitgebreid gebitsonderzoek. Daardoor wordt de diagnose regelmatig pas gesteld als het paard al pijnklachten heeft of afwijkend gedrag vertoont bij eten of het aannemen van het bit.

    

   Inhoudelijke uitleg

   Bij EOTRH worden de tanden van binnenuit aangetast. Hierbij zijn er grofweg twee processen die elkaar vaak overlappen:

   • Tooth resorption: het lichaam ziet de tandstructuur als ‘onnatuurlijk’ en begint deze af te breken via speciale cellen, de odontoclasten. Hierdoor verliest de tand stevigheid en ontstaan er holtes of breuken in het tandbeen.
   • Hypercementosis: om deze schade te compenseren, gaat het lichaam extra cementum aanmaken. Dit weefsel vormt zich rond de wortel van de tand en zorgt normaal voor verankering in de kaak. Bij EOTRH wordt het echter in overmaat geproduceerd, wat leidt tot verdikkingen en druk op het omliggende bot en tandvlees.

   De combinatie van deze processen leidt tot ernstige schade aan de tand, vaak gepaard met ontstekingen, pijn en uiteindelijk verlies van tanden. Soms breken tanden spontaan af, raken ze los of komen ze onder druk te staan, waardoor het paard niet meer normaal kan eten of het bit verdraagt.

   “Wat het oog niet ziet, kan het paard wel degelijk voelen.”

   Praktijkvoorbeeld

   Een 17-jarige ruin vertoonde gedragsverandering: hij werd onrustig bij het poetsen rond zijn hoofd en verloor interesse in harde brokken. Tijdens een tandheelkundige controle viel op dat enkele snijtanden verkleurd en gevoelig waren. Röntgenonderzoek toonde duidelijke tekenen van EOTRH: meerdere tanden vertoonden resorptiehaarden en vergroeiingen. Na extractie van de aangetaste tanden herstelde zijn eetlust volledig en kon hij weer comfortabel zonder bit werken.

   Toelichting vaktermen

   • Odontoclasten: gespecialiseerde cellen die tandweefsel afbreken. Deze zijn normaal actief bij tandwisseling, maar kunnen bij EOTRH ook onterecht actief blijven.
   • Cementum: een mineraalachtig weefsel dat normaal de tandwortel bedekt en zorgt voor verankering in de tandkas. Bij hypercementosis wordt dit in overmaat aangemaakt.
   • Tooth resorption: proces waarbij tandmateriaal geleidelijk wordt afgebroken, vaak onherstelbaar.

    

   Reflectie

   EOTRH is een aandoening die vaak onopgemerkt blijft tot het te laat is. Regelmatige gebitscontroles zijn essentieel, vooral bij paarden ouder dan 15 jaar. De ziekte is niet volledig te voorkomen, maar tijdige opsporing maakt een groot verschil in de levenskwaliteit van het paard. Hoewel de diagnose vaak pas na röntgenfoto’s wordt bevestigd, kunnen subtiele gedragsveranderingen – zoals minder eetlust of bitverzet – al een belangrijke aanwijzing zijn. Een alert oog en een goed geplande gebitszorg zijn daarom onmisbaar.

2. Symptomen en signalen

2. Inleiding

   EOTRH is een sluipende aandoening. De veranderingen aan het gebit vinden in eerste instantie plaats onder het tandvlees, waardoor ze met het blote oog moeilijk te zien zijn. Het paard zelf zal pas in een later stadium duidelijke signalen van pijn of ongemak vertonen. Dit maakt het extra belangrijk om alert te zijn op subtiele gedragsveranderingen en kleine afwijkingen in eet- of rijgedrag.

   De symptomen van EOTRH verschillen per individu en zijn afhankelijk van het stadium waarin de aandoening zich bevindt. In veel gevallen lijken de klachten mild of worden ze toegeschreven aan ouderdom, wat het risico vergroot dat EOTRH onopgemerkt blijft. Toch zijn er duidelijke signalen die kunnen wijzen op gebitsproblemen – als je weet waar je op moet letten.

   Uitleg

   De meest voorkomende symptomen en signalen van EOTRH zijn:

   • Verminderde eetlust of kieskeurigheid bij voedsel
     Paarden laten (delen van) hun voer liggen, eten langzamer of weigeren harde brokken of wortels.
   • Slechte adem (halitose)
     Een opvallend sterke of rotte geur uit de mond kan wijzen op ontstekingen of afstervend tandweefsel.
   • Pijnreacties bij aanraking van de mond
     Sommige paarden slaan met hun hoofd, trekken zich terug of tonen weerstand bij het aanraken van de lippen of het hoofd.
   • Verandering in gedrag tijdens rijden
     Moeite met het aannemen van het bit, schudden met het hoofd of onrustige aanleuning kunnen duiden op pijn aan de snijtanden.
   • Loszittende, scheve of uitvallende snijtanden
     In latere stadia kunnen tanden losraken of uitvallen. Soms zijn ze zichtbaar verkleurd of verdikt aan de basis.
   • Verdikking of roodheid van het tandvlees
     Ontstekingsreacties kunnen leiden tot zwelling, roodheid of bloedend tandvlees bij de snijtanden.

   Het is belangrijk om te realiseren dat deze signalen zich meestal niet allemaal tegelijk voordoen. Vaak begint het met één of twee kleine gedragsveranderingen, die gemakkelijk over het hoofd worden gezien.

   “Gedrag is communicatie: een paard met gebitsproblemen zegt meer met wat het niet doet.”

   Praktijkvoorbeeld

   Een merrie van 16 jaar werd aangeboden voor een bitcontrole vanwege toenemende onrust tijdens het rijden. De eigenaar had geen bijzonderheden opgemerkt aan het voer- of poetsgedrag. Tijdens het onderzoek viel op dat haar bovenste snijtanden gevoelig waren en één tand iets los zat. Een röntgenonderzoek toonde meerdere haarden van tandresorptie en beginnende hypercementosis. Dankzij een vroege diagnose kon verdere schade beperkt worden door extractie van de aangedane tanden.

   Toelichting vaktermen

   • Halitose: medische term voor een slechte adem. In de context van EOTRH wijst dit vaak op ontsteking of infectie in de mondholte.
   • Anleuning (aan het bit): de manier waarop een paard contact maakt met de ruiterhand via het bit. Verstoringen hierin kunnen wijzen op ongemak of pijn in de mond.
   • Tandresorptie: proces waarbij tandmateriaal wordt afgebroken, vaak door odontoclasten.

    

   Reflectie

   Omdat EOTRH zich geleidelijk ontwikkelt, is het van groot belang om zelfs subtiele gedragsveranderingen serieus te nemen. Veel paarden blijven eten ondanks pijn, uit instinct en gewoonte. Daardoor kunnen signalen als trager kauwen of het weigeren van harde voeding pas laat met pijn worden geassocieerd. Door je paard goed te observeren en regelmatig professioneel gebitsonderzoek uit te laten voeren – inclusief röntgenfoto’s bij twijfel – kun je ernstige schade en pijn voorkomen.

   Let vooral op gedragsveranderingen in eetlust, hoofdgevoeligheid en bitacceptatie. Het vroegtijdig herkennen van deze signalen maakt tijdige diagnose en behandeling mogelijk, wat het welzijn van je paard aanzienlijk verbetert.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.