Voor paardeneigenaren, verzorgers en trainers is het van groot belang om deze aandoening tijdig te herkennen en goed te begrijpen. In deze gids nemen we je mee in wat kissing spines precies zijn, hoe ze ontstaan, hoe je ze kunt herkennen en welke behandelingen er zijn. Daarnaast besteden we ruim aandacht aan revalidatie, training en preventie, zodat je als lezer niet alleen weet wat er mis kan gaan, maar vooral ook wat je kunt doen om het welzijn van je paard te verbeteren of behouden.

Deze gids is geschreven in toegankelijke taal, met voldoende uitleg voor wie weinig ervaring heeft, maar ook met inhoudelijke diepgang voor wie al langer met paarden werkt. Ons doel is helder: jou ondersteunen in de zorg voor een gezond, comfortabel en gelukkig paard.

"Een gezonde rug is de ruggengraat van een gelukkig paard."

Hoofdstuk 1.  Wat zijn Kissing Spines?

Inleiding

Kissing spines is een aandoening waarbij de doornuitsteeksels van de ruggenwervels van een paard elkaar raken of zelfs overlappen. Deze uitsteeksels, ook wel spinaaluitsteeksels genoemd, zijn de smalle, beenachtige delen bovenop de wervelkolom die je kunt voelen langs de rug van het paard. Normaal gesproken zit er ruimte tussen deze uitsteeksels, maar bij kissing spines is die ruimte te klein of helemaal verdwenen. Daardoor kunnen de botdelen tegen elkaar schuren of zelfs ‘botsen’, wat pijn en irritatie veroorzaakt. Deze aandoening komt vooral voor in het zadelgebied van de rug, dus tussen de borstwervels.

Hoewel de naam ‘kissing spines’ vrij onschuldig klinkt, kan de impact ervan groot zijn. Paarden kunnen last krijgen van chronische pijn, bewegingsproblemen en gedragsveranderingen. Sommige paarden vertonen slechts vage signalen, terwijl andere duidelijke symptomen laten zien. De ernst van de klachten varieert dus sterk, net als de mate waarin het de dagelijkse training en prestaties beïnvloedt.

Uitleg

De wervelkolom van het paard bestaat uit een lange rij wervels, elk met een doornuitsteeksel aan de bovenkant. Deze uitsteeksels staan normaal los van elkaar, maar bij kissing spines staan ze te dicht op elkaar of raken ze elkaar. Dit gebeurt het vaakst tussen de 10e en 18e borstwervel, het deel van de rug waar het zadel rust. De aandoening kan aangeboren zijn of zich ontwikkelen door training, belasting of andere factoren.

Wanneer de doornuitsteeksels elkaar raken, ontstaat er wrijving. Dit kan leiden tot botveranderingen, ontstekingen en zelfs kleine beschadigingen aan het bot. Dit veroorzaakt pijn bij het paard, vooral tijdens het bewegen, buigen of onder het zadel. Omdat paarden hun pijn vaak subtiel uiten, is het belangrijk om goed te letten op gedragsveranderingen of prestatieverlies.

Een paard met kissing spines hoeft niet altijd direct klachten te hebben. Sommige paarden compenseren de pijn lange tijd door anders te bewegen. Maar deze compensatie kost energie en kan weer leiden tot overbelasting op andere plekken in het lichaam, zoals de hals, schouders of achterhand.

"Rugpijn bij paarden is vaak onzichtbaar, maar altijd voelbaar voor het dier zelf."

Praktijkvoorbeeld

Een achtjarig dressuurpaard laat plotseling weerstand zien tijdens het verzamelen. Waar het voorheen soepel de oefeningen uitvoerde, bokt het nu regelmatig bij het aangalopperen en laat het zich moeilijk buigen. De eigenaar denkt eerst aan gedragsproblemen of een slecht passend zadel, maar een röntgenonderzoek wijst uit dat er sprake is van kissing spines. Na aangepaste training en behandeling keert het paard langzaam terug naar zijn oude niveau.

Vakterm Toegelicht

• Spinaaluitsteeksels: Dit zijn de benige uitsteeksels aan de bovenkant van elke wervel. Ze vormen het voelbare gedeelte van de rug en spelen een rol bij de beweeglijkheid en stabiliteit van de wervelkolom.
• Wervelkolom: De reeks wervels die samen de ruggengraat vormt. Bij paarden bestaat deze uit hals-, borst-, lenden- en staartwervels.

Reflectie en Praktische Tips

Het is van groot belang om je paard regelmatig te observeren tijdens het rijden, poetsen en in rust. Signalen zoals bokken, verzet, moeite met bepaalde oefeningen of een stijve houding kunnen eerste aanwijzingen zijn dat er iets niet in orde is met de rug. Regelmatige controle van de rug door een dierenarts, osteopaat of fysiotherapeut helpt om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen. Laat ook het zadel periodiek nakijken door een professionele zadelpasser. Een goed passende uitrusting is namelijk een van de belangrijkste voorwaarden voor een gezonde paardenrug.

Hoofdstuk 2. Oorzaken en Risicofactoren

Inleiding

Kissing spines ontstaan niet zomaar. Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan het ontwikkelen van deze aandoening. Sommige paarden hebben van nature een verhoogd risico vanwege hun bouw of erfelijke aanleg. Andere paarden ontwikkelen kissing spines door externe invloeden zoals training, management of letsel. In dit hoofdstuk leggen we uit welke oorzaken er zijn en hoe je de belangrijkste risicofactoren kunt herkennen. Deze kennis is belangrijk om het ontstaan van klachten zoveel mogelijk te voorkomen of vroegtijdig in te grijpen.

Uitleg

De aanleg voor kissing spines kan deels genetisch zijn. Sommige paarden hebben door hun bouw een nauwere ruimte tussen de werveluitsteeksels. Vooral bij paarden met een korte, stijve rug of een steile helling van de doornuitsteeksels is de kans groter dat deze tegen elkaar aan komen. Dit wordt ook wel predispositie genoemd: een aangeboren gevoeligheid voor het ontwikkelen van een bepaalde aandoening.

Maar naast aanleg speelt ook het gebruik en management van het paard een grote rol. Als een paard op jonge leeftijd intensief getraind wordt, voordat de rugspieren voldoende ontwikkeld zijn, kan dit leiden tot een ongelijke belasting van de rug. Hierdoor vergroot de kans dat de wervels tegen elkaar gaan drukken. Een slecht passend zadel, scheef rijden of langdurige training met een verkeerde houding versterkt dit effect.

Trauma’s of blessures kunnen ook een rol spelen. Een val, struikeling of plotselinge beweging kan de rug zo belasten dat kissing spines ontstaan of verergeren. Soms gebeurt dit onopgemerkt, en lijken de klachten pas later naar boven te komen.

Daarnaast zien we kissing spines vaker bij bepaalde disciplines, zoals dressuur en springen. In deze sporten wordt veel gevraagd van de buigzaamheid, kracht en draagkracht van de rug. Als de training niet goed wordt opgebouwd of het paard verkeerd belast wordt, neemt het risico toe.

"Een sterk gespierde rug beschermt beter tegen belasting dan een snel getrainde, zwakke rug."

Praktijkvoorbeeld

Een zesjarig springpaard toont al maanden kleine signalen van ongemak. Het paard wil niet graag galopperen aan de rechterkant en springt onregelmatig over hindernissen. De ruiter denkt aan trainingsweerstand en verhoogt de intensiteit van de oefeningen. Uiteindelijk blijkt dat het paard kissing spines heeft. De combinatie van een verkeerde trainingstechniek en een zadel dat de rug knelt, blijkt de oorzaak.

Vakterm Toegelicht

• Predispositie: Dit is een erfelijke of aangeboren aanleg voor een bepaalde aandoening. Het betekent niet dat een paard automatisch ziek wordt, maar dat het een verhoogde kans heeft.
• Rugbelasting: De mate waarin de rug van het paard belast wordt tijdens beweging of training. Overbelasting kan leiden tot schade aan de wervelstructuur of spieren.

Reflectie en Praktische Tips

Het voorkomen van kissing spines begint met een goede basis. Zorg dat jonge paarden langzaam en correct getraind worden. Bouw belasting geleidelijk op en geef het paard voldoende tijd om kracht en balans te ontwikkelen. Controleer het zadel minimaal één keer per jaar en laat dit aanpassen bij veranderingen in de lichaamsbouw van het paard.

Train gevarieerd en luister goed naar de signalen van je paard. Vermijd langdurige belasting in dezelfde houding en werk aan symmetrie in het rijden. Door bewust te zijn van risicofactoren kun je veel rugproblemen voorkomen of beperken.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.