"Welzijn is meer dan geen pijn: het is je paard kansen geven om zich goed te voelen."

Hoofdstuk 1: Inleiding: Waarom een vernieuwde gids?

Paarden worden al duizenden jaren door mensen gehouden. Vroeger werkten ze vooral als trekdieren, lastdieren of in de landbouw. Tegenwoordig worden de meeste paarden gehouden voor sport, recreatie of als hobby. Hoewel de manier waarop we met paarden omgaan veranderd is, blijft hun natuur hetzelfde. Een paard is en blijft een prooidier, een kuddedier en een dier met gevoel. Daarom is het belangrijk dat wij als mens goed begrijpen wat een paard nodig heeft om zich prettig, gezond en veilig te voelen.

De wereld verandert snel. Ook de kennis over dierenwelzijn is in de afgelopen jaren flink uitgebreid. Wetenschappers, dierenartsen, gedragsexperts en paardenhouders weten steeds beter wat paarden nodig hebben om zich niet alleen lichamelijk goed te voelen, maar ook mentaal. In het verleden lag de nadruk vooral op het voorkomen van pijn, ziekte of honger. Tegenwoordig weten we dat welzijn méér is dan dat. Een paard dat nooit honger heeft of pijn lijdt, kan zich toch ongelukkig voelen als het bijvoorbeeld te weinig contact heeft met soortgenoten, te weinig beweegt of zich verveelt.

Daarom is in deze vernieuwde gids meer aandacht voor het totaalplaatje: het hele welzijn van het paard. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar het lichaam, maar ook naar het gedrag, de emoties en de leefomgeving van het dier. Een paard heeft net als een mens positieve ervaringen nodig: momenten van ontspanning, plezier, veiligheid, nieuwsgierigheid en sociaal contact. Als die positieve ervaringen ontbreken, kan het paard gestrest, angstig of zelfs depressief worden.

"Een paard heeft niet alleen recht op het ontbreken van leed,

maar ook op het ervaren van geluk."

In deze gids wordt uitgelegd wat dat in de praktijk betekent. Want goede zorg voor paarden is niet ingewikkeld, maar vraagt wel om kennis, aandacht en verantwoordelijkheid. Wat zijn de basisbehoeften van een paard? Hoe zorg je voor een passende huisvesting? Wat is goede voeding? Hoe herken je gezondheidsproblemen op tijd? Hoe leer je het gedrag van je paard begrijpen? En hoe train en werk je samen met je paard op een respectvolle manier?

Naast het welzijn van het paard staat in deze vernieuwde gids ook de erkenning van de intrinsieke waarde centraal. Dit betekent dat een paard waardevol is als levend wezen, los van wat het voor de mens betekent of doet. Het paard is geen machine of gebruiksvoorwerp, maar een dier met gevoel, een eigen karakter en eigen belangen. Dat vraagt om een andere manier van kijken en omgaan met het dier.

Deze vernieuwde Gids sluit aan bij de nieuwste wetenschappelijke inzichten én bij de richtlijnen van de Sectorraad Paarden en de Raad voor Dierenaangelegenheden. In deze richtlijnen staan zes belangrijke principes centraal:

1. Goede voeding
2. Goede omgeving
3. Goede gezondheid
4. Natuurlijk gedrag kunnen uitvoeren
5. Erkenning van de intrinsieke waarde
6. Positieve emotionele toestand

In de volgende hoofdstukken worden deze onderwerpen stap voor stap uitgelegd. Elke paardenhouder, of je nu beginnend liefhebber bent of ervaren professional, kan met deze praktische adviezen het welzijn van zijn of haar paard verbeteren. De informatie is geschreven in eenvoudige taal, zodat iedereen het kan begrijpen en toepassen.

Goede zorg voor paarden is een verantwoordelijkheid die wij als mensen dragen. Het vraagt om dagelijks opletten, leren, aanpassen en verbeteren. Maar het is vooral ook dankbaar werk. Want een gezond, tevreden en gelukkig paard is een prachtig dier om mee samen te werken, van te leren en van te genieten.

In de volgende hoofdstukken leer je precies wat je kunt doen om het welzijn van jouw paard elke dag een beetje beter te maken.

Reflectie en praktische tips:

• Denk niet alleen aan wat niet mag, maar vooral aan wat je paard wel nodig heeft.
• Vraag jezelf dagelijks af: heeft mijn paard vandaag kunnen eten, bewegen, rusten, sociaal contact gehad en iets nieuws kunnen ontdekken?
• Onthoud dat welzijn altijd in ontwikkeling is. Blijf leren en sta open voor nieuwe inzichten.

Toelichting vaktermen:

• Intrinsieke waarde: de waarde die een dier heeft om wie het is, niet om wat het voor ons doet.
• Positieve emotionele toestand: gevoelens van veiligheid, plezier, ontspanning en nieuwsgierigheid.

In het volgende hoofdstuk kijken we daarom eerst naar de basis: wat heeft een paard eigenlijk allemaal nodig om zich goed te voelen? We bespreken de zes belangrijke welzijnsprincipes stap voor stap. Zo krijg je een helder overzicht van wat je je paard dagelijks moet bieden voor een gezond en gelukkig leven.

Hoofdstuk 2: Wat heeft een paard nodig?

Elk paard heeft bepaalde basisbehoeften. Als je deze goed invult, voelt een paard zich veilig, gezond en tevreden. In dit hoofdstuk bespreken we de zes belangrijke principes die samen zorgen voor een goed welzijn. Ze zijn gebaseerd op de nieuwste inzichten in paardenwelzijn en vormen samen het fundament van goede paardenhouderij.

1 Goede voeding

Voeding is de brandstof voor het lichaam. Een paard eet anders dan een mens. In de natuur eet een paard bijna de hele dag door kleine beetjes gras en andere planten. Het spijsverteringssysteem van een paard is hierop ingesteld: langdurig en gelijkmatig eten van vezelrijk voer. Dit noemen we ruwvoer. Ruwvoer bestaat uit hooi, gras of voordroog en is de basis van het paardenrantsoen.

Als een paard te lang zonder voer staat, kan het maagproblemen krijgen, zoals maagzweren. Ook kan het zich gaan vervelen of gestrest raken. Naast ruwvoer kan een paard soms krachtvoer krijgen, bijvoorbeeld bij zware arbeid of als aanvulling op vitaminen en mineralen. Maar krachtvoer mag nooit de hoofdmoot zijn.

"Voer je paard zoals de natuur het bedoelt: vaak, rustig en vezelrijk."

Belangrijk is ook altijd schoon water. Een paard drinkt dagelijks 20 tot 50 liter water, afhankelijk van het weer, het werk en het voer.

2 Goede omgeving

De plek waar het paard leeft, heeft grote invloed op zijn welzijn. Een goed onderkomen is schoon, veilig, ruim en beschermt tegen extreme weersomstandigheden. Paarden hebben frisse lucht nodig, daglicht en de mogelijkheid om vrij te bewegen.

Een paard hoort niet de hele dag op stal te staan. Beweging is essentieel voor de spijsvertering, spieren, hoeven en mentale gezondheid. In een weiland of paddock kan het paard vrij rondlopen, rollen en contact maken met andere paarden. Als buitenlopen tijdelijk niet mogelijk is, is beweging onder begeleiding noodzakelijk.

3 Goede gezondheid

Een gezond paard is een gelukkig paard. Dagelijkse verzorging helpt om problemen vroeg te signaleren. Denk aan het controleren van de hoeven, het controleren van het lichaam op verwondingen, het controleren van de mest en het observeren van het gedrag. Een paard moet ook regelmatig naar de hoefsmid, tandarts en dierenarts voor controle en preventieve zorg, zoals inentingen en ontwormen.

Ziekte voorkomen is beter dan genezen. Daarom is een goede hygiëne, een schoon stalregime en een passend voedingsschema van groot belang.

4 Natuurlijk gedrag kunnen uitvoeren

Paarden hebben een sterk natuurlijk gedragspatroon. Ze zijn kuddedieren en hebben behoefte aan sociaal contact met soortgenoten. Ze besteden veel tijd aan grazen, bewegen, spelen en slapen in korte perioden.

Als een paard zijn natuurlijke gedrag niet kan uitvoeren, kan het probleemgedrag ontwikkelen. Denk aan weven, kribbebijten of agressie. Daarom is het belangrijk dat een paard samen met andere paarden gehouden wordt en voldoende ruimte heeft om te bewegen en zich vrij te gedragen.

5 Erkenning van de intrinsieke waarde

Het paard is meer dan een sportdier of hobby. Het is een levend wezen met gevoel, eigen belangen en een eigen karakter. De intrinsieke waarde betekent dat we het paard respecteren om wie het is, niet alleen om wat het voor ons doet. Dat vraagt om respectvolle omgang, waarbij het belang van het paard altijd voorop staat.

Dit betekent bijvoorbeeld dat je rekening houdt met wat een paard wel of niet aankan, dat je grenzen respecteert en dat je oog hebt voor zijn welzijn, ook als dat betekent dat je soms je eigen wensen moet aanpassen.

6 Positieve emotionele toestand

Naast het voorkomen van pijn, honger of angst, moeten we ons richten op het creëren van positieve ervaringen. Een paard voelt zich prettig als het zich veilig voelt, plezier kan beleven, nieuwsgierig mag zijn en sociaal contact heeft. Dit zorgt voor een ontspannen, zelfverzekerd en leergierig paard.

"Welzijn is pas compleet als het paard niet alleen geen leed kent, maar ook geluk ervaart."

Een paard dat zich positief voelt, toont dit door een ontspannen houding, een zachte blik, rustige oren en soepele bewegingen. Het staat nieuwsgierig in de omgeving, eet met plezier en zoekt contact met andere paarden of met mensen.

Reflectie en praktische tips

Goed paardenhouden begint met het telkens opnieuw afvragen of je paard alle belangrijke basisbehoeften krijgt. Kijk niet alleen naar het zichtbare: een stal, een emmer voer en een dagelijks rondje stappen lijken misschien voldoende, maar de werkelijke behoeften van het paard gaan dieper. Het paard is een kuddedier dat behoefte heeft aan sociaal contact, vrije beweging en de mogelijkheid om zijn natuurlijke gedrag uit te oefenen.

Wanneer je dagelijks naar je paard kijkt, is het belangrijk om verder te observeren dan alleen of het eet of loopt. Hoe gedraagt het zich tegenover soortgenoten? Staat het ontspannen of juist gespannen? Heeft het ruimte om zelf keuzes te maken in beweging, rust of contact? Dit zijn allemaal signalen die je veel vertellen over hoe goed zijn basisbehoeften vervuld worden.

Ook in voeding is evenwicht belangrijk. Voldoende, maar niet overdadig; voedzaam, maar niet belastend. Bied ruwvoer in voldoende hoeveelheden, en vul alleen aan met krachtvoer wanneer het echt nodig is. Controleer regelmatig de conditie van je paard door met je hand over de ribben te voelen. Zo voorkom je dat een langzaam optredend probleem pas laat zichtbaar wordt.

In huisvesting draait het niet alleen om ruimte, maar ook om veiligheid en beschutting. Controleer afrasteringen, de bodem van paddocks en de hygiëne in stallen regelmatig. Een veilige, schone en comfortabele omgeving draagt direct bij aan rust in het gedrag en het fysieke welzijn van je paard.

En vergeet vooral de sociale behoefte niet. Paarden die de kans krijgen om dagelijks contact te hebben met andere paarden, ontwikkelen zich mentaal stabieler, zijn minder angstig en vertonen minder probleemgedrag. Ook in kleinere stallen of beperkte weidegang is het vaak mogelijk om paarden ten minste visueel of via een hek met elkaar in contact te laten komen.

Toelichting vaktermen

• Ruwvoer: Gras, hooi of kuilvoer dat zorgt voor vezels, nodig voor een gezonde spijsvertering.
• Intrinsieke waarde: De eigen waarde die een dier heeft, los van het nut voor de mens.
• Positieve emotionele toestand: Een toestand waarin het paard zich veilig, ontspannen en prettig voelt in zijn omgeving en interacties.

Aansluiting naar het volgende hoofdstuk

Na het overzicht van wat een paard in grote lijnen nodig heeft, is het tijd om dieper in te zoomen op een van de belangrijkste pijlers van welzijn: voeding. In het volgende hoofdstuk bespreken we precies wat je je paard voert, in welke hoeveelheden en met welke aandachtspunten.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.