"Je hoeft geen touw vast te houden om richting te geven. Je hoeft alleen je lichaam te bewonen."

Hoofdstuk 1 – De essentie van werken zonder touw

Vrijheid. Het is een woord dat gemakkelijk over de lippen rolt wanneer we over paarden praten. Vrijheid in beweging, vrijheid van dwang, vrijheid in keuze. We spreken het uit met verlangen, met idealisme, soms zelfs met een zweem van romantiek. Maar wat betekent het werkelijk om met een paard te werken zonder touw, zonder fysieke verbinding, zonder de tastbare structuur van een lijn die ons verbindt?

De waarheid is confronterend in haar eenvoud: zodra we het touw loslaten, wordt alles zichtbaar wat eerder verborgen kon blijven. Er is geen hulpmiddel meer om op terug te vallen. Geen rukje, geen fysieke begrenzing, geen subtiel trekkend halstertouw dat onze intentie maskeert. Alleen jij, je energie, je ademhaling, en het paard. Alleen jullie samen, in een open ruimte, met niets anders dan aanwezigheid.

Vrij werken is geen hogere school van paardencommunicatie. Het is geen kunstje. Het is een uitnodiging tot puurheid, tot relationele waarheid. Want als je paard niet door een touw, maar door jouw wezen bij je blijft — dan ontstaat er iets fundamenteels. Dan zegt zijn nabijheid niet: “Ik moet,” maar: “Ik wil.” En dat verschil is alles.

In die leegte zonder fysieke houvast komt jouw energetische realiteit aan het licht. Het paard luistert dan niet langer naar druk of richtingsaanwijzers van leer en touw, maar naar de zachtheid in jouw bekken, de rust in je hartslag, de helderheid in je borstkas. Wat je werkelijk uitstraalt, wordt richtinggevend. En dat kan kwetsbaar voelen. Je staat letterlijk bloot — aan afwijzing, aan twijfel, aan de vraag: “Ben ik genoeg om bij te blijven, zonder dat ik iets vasthoud?”

Die vraag is geen toets. Het is een spiegel. In de momenten dat je paard van je wegloopt, word je niet afgewezen — je wordt uitgenodigd om dieper te zakken. In jezelf. In de rust. In het vertrouwen. Want pas wanneer jij werkelijk kunt zijn met alles wat zich aandient — ook met het ‘nee’ van je paard — kan er een waarachtige ja ontstaan.

Vrij werken is dus niet per se iets wat je het paard leert, maar iets wat jij leert dragen. Je leert ruimte laten, wachten, zonder te trekken. Je leert uitnodigen, zonder te verwachten. Je leert kijken, zonder te sturen. Je leert de stilte verdragen zonder die meteen te willen vullen met actie. En het paard? Het leert dat hij zichzelf mag zijn. Dat hij mag onderzoeken. Weg mag gaan. En terug mag komen. Niet als teken van gehoorzaamheid, maar als geschenk van vertrouwen.

Voor veel paarden is deze vorm van werken een opluchting. Ze ontdekken dat er geen druk meer is. Dat hun signalen gehoord worden. Dat hun grenzen gerespecteerd worden. En juist daardoor komt er nieuwsgierigheid. Interesse. Een zachte bereidheid om samen te zijn — niet omdat het moet, maar omdat het mag.

Het vraagt moed van jou als begeleider. Want in deze vorm van samenzijn verlies je de illusie van controle. Je krijgt er iets anders voor terug: waarheid. En waarheid vraagt dat je kijkt naar jezelf. Naar je intentie. Naar je zenuwstelsel. Naar je bereidheid om kwetsbaar te zijn in het niet-weten. Soms betekent dat wachten. Soms betekent dat ruimte geven zonder dat er iets terugkomt. En soms betekent dat dat je ontdekt waar jij nog vast wilt houden aan oude vormen van sturing — met je stem, je houding, je innerlijke druk.

Deze gids leert je niet hoe je een ‘vrijheidsact’ opbouwt. Ze leert je hoe je aanwezig kunt zijn zonder hulpmiddel. Hoe je kunt luisteren zonder agenda. Hoe je kunt ontvangen zonder dat je iets afdwingt. Het begint met kleine oefeningen. Met stilstaan. Met het volgen van een zachte beweging. Met het durven draaien zonder touw. Maar de echte oefening is innerlijk: durf jij de controle los te laten? Durf jij je af te stemmen op wat er wérkelijk is, niet op wat je zou willen dat er is?

Als je dat leert, word je niet alleen een trainer. Dan word je een rustpunt. Een plek waar je paard zichzelf mag ontmoeten, én jou mag ontmoeten — in waarheid, in veiligheid, in vrijheid.

"Vrijheid is niet het ontbreken van grenzen, maar de aanwezigheid van vertrouwen."

Hoofdstuk 2 – Wat betekent vrijheid in contact met je paard?

Vrijheid. Het is een woord dat bij velen iets wakker maakt. We zien beelden van galopperende paarden over open velden, van wind door manen, van ongehinderde beweging en pure levenslust. Maar zodra we spreken over vrijheid in contact met een paard — over samenzijn zonder halster, zonder touw, zonder fysieke grenzen — krijgt het woord een diepere lading. Dan gaat vrijheid niet langer over beweging alleen, maar over relatie. Niet over ontsnapping, maar over ontmoeting.

Vrijheid in contact vraagt een andere houding dan we gewend zijn. Het is geen vrijblijvende leegte waarin alles zomaar mag. Het is ook geen rigide structuur vermomd als vrijheid. Het is iets levends, iets wederkerigs. Een veld waarin twee wezens elkaar ontmoeten op basis van keuze, niet op basis van controle. Een veld waarin het paard zichzelf mag zijn — en jij ook.

Maar laten we eerlijk zijn: zeggen dat je paard vrij is, is niet hetzelfde als hem werkelijk de ruimte geven om te kiezen. Want wat als zijn antwoord ‘nee’ is? Wat als hij zich van je verwijdert? Wat als hij niet ‘meedoet’? Kun jij dan blijven staan, in openheid, zonder te trekken, zonder te corrigeren, zonder teleurstelling? Kun jij in dat moment de deur openhouden — zonder zekerheid dat hij terugkomt?

Dat is waar vrijheid in contact werkelijk begint. Niet bij de actie van het paard, maar bij jouw vermogen om beschikbaar te blijven. Stilte te dragen. Niet-doen te verdragen. Er te zijn zonder verwachting. Daarin groeit vertrouwen. Daarin ontstaat bedding. Niet omdat jij regels stelt, maar omdat jouw aanwezigheid rust uitstraalt. En rust is het fundament waarop keuzes mogelijk worden.

Echte vrijheid is niet grenzeloos. Dat zou onveilig zijn — voor paard én mens. Echte vrijheid kent zachte contouren. Niet als muren, maar als randen waarbinnen veiligheid voelbaar wordt. Die randen ontstaan niet uit dwang, maar uit duidelijkheid. Niet uit controle, maar uit consistentie. Jouw lijf, jouw adem, jouw energie — ze vormen samen een veld van oriëntatie waarin het paard zijn weg kan vinden.

Als jij stevig gegrond bent in jezelf, hoeft je paard niet de leiding over te nemen. Als jij helder bent, hoeft hij niet te zoeken naar richting. Dan kan hij rusten in jouw nabijheid, omdat jij jezelf niet verliest. En juist dan ontstaat de paradox van vrijheid: hoe duidelijker jij bent in jezelf, hoe meer ruimte je biedt aan het paard. Niet door te sturen, maar door te dragen. Niet door te eisen, maar door te zijn.

Paarden voelen het verschil. Tussen vrijheid en vrijblijvendheid. Tussen een uitnodiging en een verborgen verwachting. Ze weten feilloos of jouw ‘vrijheid’ eigenlijk toch stiekem sturing is. Ze voelen het wanneer jouw ja niet volledig is — of wanneer je hun nee niet werkelijk kunt ontvangen. Daarom is werken in vrijheid geen spel van technieken, maar een oefening in innerlijke eerlijkheid. Jij leert kijken naar je intenties. Naar je reacties. Naar de subtiele momenten waarop je iets terug wilt nemen wat je zogenaamd hebt losgelaten.

En dat is niet gemakkelijk. Het vraagt moed om te erkennen dat jouw behoefte aan contact soms voortkomt uit angst voor afwijzing. Dat jouw verlangen naar nabijheid soms nog steeds stiekem aan het paard trekt. Maar het is juist in het durven erkennen van die kwetsbaarheid, dat je echt contact mogelijk maakt. Niet door perfect te zijn, maar door mens te zijn. Door te durven leren.

Je hoeft geen ‘vrije’ trainer te worden. Je hoeft geen spectaculaire beelden te creëren van een paard dat zonder touw met je meeloopt. Wat je wel mag worden, is een plek van veiligheid. Een rustpunt. Iemand bij wie het paard mag onderzoeken, mag twijfelen, mag kiezen — en zich toch verbonden voelt. Zelfs als hij even afstand neemt.

Vrijheid in contact is een oefening in diepe aanwezigheid. In luisteren zonder iets terug te willen. In waarnemen zonder oordeel. In blijven staan, ook als het stil is. En juist in die stilte gebeurt iets essentieels. Als jij het vertrek durft te dragen, durft het paard op een dag misschien te kiezen voor terugkeer. Niet omdat jij hem terugroept, maar omdat hij zich welkom weet.

"Vrijheid is pas echt, als je ook het vertrek durft te dragen zonder de deur te sluiten."

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.