"Niet ieder wormpje is een vijand – het gaat om de balans."

Hoofdstuk 1 – Wormmanagement

Wormen. Alleen het woord roept bij veel paardeneigenaren al spanning op. Het klinkt ongrijpbaar, onzichtbaar, en vaak ook onhygiënisch. Het roept beelden op van schade, van ziek zijn, van urgente maatregelen. En dat is begrijpelijk. Want parasitaire infecties kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van je paard. Toch is angst zelden een goede raadgever. Wormmanagement vraagt geen paniek, maar bewustzijn. Geen strakke schema’s, maar afgestemde zorg.

In dit hoofdstuk kijken we naar het grotere plaatje. Wat bedoelen we eigenlijk met wormmanagement? Waarom is het nodig? En vooral: hoe kunnen we deze zorg benaderen vanuit rust, ritme en relatie met het paard?

Van ontwormen naar beheren

Vroeger was het heel eenvoudig: paarden werden standaard elke paar maanden ontwormd. Zonder diagnose, zonder individuele afweging. Het idee was simpel: voorkom besmetting door te doden wat erin zit. Maar inmiddels weten we beter. Dit soort routinegebruik van ontwormingsmiddelen heeft geleid tot iets waar we nu wereldwijd tegenaan lopen: resistentie.

Wormen die ongevoelig zijn geworden voor de werkzame stoffen in onze middelen. Het gevolg? Ontwormingsmiddelen die niet meer werken — en paarden die ondanks behandeling toch besmet blijven. Dit dwingt ons tot een andere aanpak. Een duurzamere, bewustere manier van omgaan met parasieten. Niet alleen op basis van tijd, maar op basis van behoefte.

Wormmanagement is daarmee geen 'kuurbeleid' meer. Het is een systeem van waarnemen, onderzoeken, beoordelen, plannen en alleen handelen als het nodig is. Je verschuift van reflex naar reflectie. En dat is een wezenlijk andere houding.

Een nieuw uitgangspunt: leven mét in plaats van vechten tegen

Een paard leeft niet in een steriele wereld. Elk dier draagt micro-organismen, bacteriën en ja — ook parasieten met zich mee. In gezonde balans is dat niet meteen een probleem. Sterker nog: een geringe wormdruk is zelfs onderdeel van het natuurlijke evenwicht.

Pas wanneer het aantal wormen toeneemt, of de weerstand van het paard afneemt, ontstaat er disbalans. En pas dan spreken we van een probleem. De kunst van goed wormmanagement ligt dus niet in het uitroeien van alle parasieten, maar in het bewaken van die natuurlijke grens. En dat vraagt iets anders van jou als begeleider: het vraagt aandacht. Ritme. En kennis van het grotere geheel.

Waarom deze gids?

Deze gids is geschreven om je op weg te helpen naar een duurzaam, effectief en respectvol wormbeleid. Niet met harde richtlijnen of kant-en-klare schema’s. Maar met achtergrondkennis, praktische uitleg en zachte handvatten die passen binnen jouw visie op paardenwelzijn.

Je leert:

• Hoe parasieten leven en zich ontwikkelen in het lichaam van je paard
• Waarom niet alle wormsoorten even gevaarlijk zijn
• Wat de voordelen (en grenzen) zijn van mestonderzoek
• Wanneer je wél moet ingrijpen, en wanneer juist niet
• Hoe je via huisvesting, hygiëne en voeding preventief kunt ondersteunen

En vooral leer je: hoe je het vertrouwen opbouwt om niet meteen te grijpen naar een pasta, maar eerst te kijken, te luisteren en te onderzoeken wat je paard écht nodig heeft.

In de volgende hoofdstukken gaan we stap voor stap door dit landschap van micro-organismen, natuurlijke afweer en menselijk handelen. Niet vanuit controle, maar vanuit samenwerking.

Want wormmanagement is geen strijd. Het is een afstemming. Op je paard, op zijn omgeving, op zijn ritme. En wanneer je leert luisteren naar dat ritme, wordt zorgen voor parasietenbeheer geen ‘moeten’, maar een natuurlijke uitbreiding van je dagelijks contact.

“Goed wormmanagement begint niet bij bestrijding, maar bij begrip.”

Hoofdstuk 2 – Parasieten bij paarden

Parasieten zijn onzichtbare metgezellen in het leven van elk paard. Ze leven in en rondom het lichaam, vaak zonder dat we ze opmerken. Soms zijn ze deel van een natuurlijk ecosysteem. Soms nemen ze de overhand en veroorzaken ze schade. En precies in die balans ligt de kern van wormmanagement: weten wanneer iets een natuurlijke aanwezigheid is — en wanneer het een bedreiging wordt.

Het woord ‘parasiet’ roept bij mensen vaak weerstand op. Het klinkt als iets dat niet hoort, iets wat weg moet. Maar in werkelijkheid zijn parasieten een onderdeel van de natuurlijke leefwereld van het paard. Elk dier, in vrijheid of in huisvesting, komt ermee in aanraking. Niet om het dier te schaden, maar omdat het deel is van het grotere systeem waarin alles met elkaar verbonden is.

Wat zijn parasieten?

Een parasiet is een organisme dat leeft op of in een ander levend wezen (de gastheer) en daar voordeel van heeft — vaak ten koste van de gastheer. Bij paarden kennen we verschillende soorten parasieten, waaronder:

• Inwendige parasieten zoals wormen (rondwormen, lintwormen) en larven
• Uitwendige parasieten zoals luizen, mijten of teken

In deze gids richten we ons op de inwendige parasieten, omdat deze het meest van invloed zijn op het fysieke én emotionele welzijn van het paard — en vaak lastig te herkennen zijn.

Hoe komt een paard aan wormen?

De meeste parasieten worden opgenomen via besmetting met mest. Larven of eitjes die zich in de weide of paddock bevinden, worden via grazen of snuffelen opgenomen en ontwikkelen zich in het spijsverteringsstelsel. Dit is een natuurlijk proces — en in kleine hoeveelheden is het lichaam prima in staat om hiermee om te gaan.

“Elke parasiet is een herinnering dat balans geen afwezigheid van het andere is, maar een levende afstemming op het geheel.”

Maar wanneer de infectiedruk toeneemt, bijvoorbeeld door slechte weidehygiëne, onvoldoende afweer, of te veel paarden op een te kleine ruimte, kunnen de parasieten zich snel vermenigvuldigen. Het paard krijgt dan niet de kans om het zelf in balans te houden — en raakt belast. Dan spreken we van parasitaire stress.

Waarom is dit belangrijk?

Een teveel aan parasieten kan verschillende problemen veroorzaken:

• Gewichtsverlies ondanks goede voeding
• Doffe vacht, slechte hoefkwaliteit
• Koliekverschijnselen of buikpijn
• Diarree of wisselende mestconsistentie
• Verminderde weerstand of prestaties
• In ernstige gevallen: schade aan darmen, bloedvaten of zelfs levensbedreigende verstoppingen

Maar wat minstens zo belangrijk is: een paard dat langdurig ongemerkt besmet is, leeft onder constante, interne stress. En net als bij mensen beïnvloedt chronische stress het zenuwstelsel, het gedrag, het leervermogen, en de mate van ontspanning.

De emotionele kant van parasieten

Hoewel wormen vooral een lichamelijk probleem lijken, raakt hun aanwezigheid ook de energetische staat van het paard. Een overbelast paard voelt zich vaak ‘anders’. Hij is sneller geprikkeld, trekt zich terug, lijkt afwezig of reageert overdreven op normale prikkels. Niet omdat hij ‘moeilijk’ is, maar omdat zijn lichaam bezig is met overleven.

Daarom is het zo waardevol om parasieten niet alleen als biologisch probleem te benaderen, maar ook als signaal: hoe gaat het echt met mijn paard? Is er genoeg rust, weerstand, ruimte voor herstel? En wat vraagt hij in dit moment van mij?

In de volgende hoofdstukken verdiepen we ons in de eigenschappen van wormen, hun levenscyclus, en hoe we hen beter kunnen begrijpen — niet om alles te willen uitsluiten, maar om harmonie mogelijk te maken.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.