“Voorkomen is beter dan genezen – zeker als het gaat om paardengriep.”

Hoofdstuk 1: Wat is Equine Influenza?

Inleiding

Equine Influenza, ook wel bekend als paardengriep, is een acute virale infectieziekte die zich richt op de luchtwegen van het paard. Het virus behoort tot de Orthomyxoviridae-familie en is nauw verwant aan het menselijke griepvirus. In dit hoofdstuk bespreken we wat Equine Influenza precies is, hoe het zich verspreidt en waarom het een belangrijke bedreiging vormt voor zowel individuele paarden als hele populaties, vooral op locaties waar meerdere dieren samenkomen.

Inhoudelijke uitleg met praktijkvoorbeelden

Equine Influenza wordt veroorzaakt door het Equine Influenza Virus (EIV), dat voornamelijk voorkomt in het subtype H3N8. Het virus is bijzonder besmettelijk en verspreidt zich razendsnel via de lucht (aerosolen), direct contact en besmette materialen, zoals borstels, kleding of trailers. In sommige gevallen kan één geïnfecteerd paard al voldoende zijn om een hele stal te besmetten, vooral als de ventilatie slecht is of paarden nauw contact met elkaar hebben.

De incubatietijd – de periode tussen besmetting en het optreden van symptomen – is kort: meestal tussen de 1 en 3 dagen. Hierdoor is het risico op onbedoelde verspreiding groot, vooral wanneer paarden verplaatst worden voordat symptomen zichtbaar worden. Tijdens evenementen, concoursen of bijeenkomsten waar veel paarden samenkomen, kunnen zich daarom snel grootschalige uitbraken voordoen.

Praktijkvoorbeeld:
Op een regionale wedstrijd in het voorjaar van 2023 werd een paard met milde symptomen zoals een lichte hoest en verminderde eetlust over het hoofd gezien. Binnen een week waren meer dan 15 paarden besmet geraakt, waaronder enkele gevaccineerde dieren die milde verschijnselen vertoonden. Dankzij snel ingrijpen en het tijdelijk stilleggen van het evenement kon verdere verspreiding worden beperkt.

Het virus beschadigt de trilhaartjes in de luchtwegen van het paard, wat leidt tot ontstekingen, hoest en verhoogde vatbaarheid voor secundaire bacteriële infecties. Hoewel de ziekte in de meeste gevallen niet dodelijk is, kan het herstel weken tot maanden duren. Vooral sportpaarden kunnen aanzienlijk prestatieverlies ondervinden, wat economische gevolgen met zich meebrengt.

Verspreidingsfactoren:

• Drukbezochte evenementen of keuringen
• Reizen en transport zonder adequate quarantainemaatregelen
• Gebrek aan vaccinatie of onvolledige vaccinatieprogramma’s
• Slechte stalventilatie en hygiëne

Toelichting op gebruikte vaktermen

• Equine Influenza Virus (EIV): Een subtype van het influenza A-virus dat specifiek paarden infecteert. Subtype H3N8 is wereldwijd het meest wijdverspreid.
• Aerosolen: Kleine druppeltjes die in de lucht terechtkomen door hoesten of niezen en virusdeeltjes kunnen bevatten.
• Incubatietijd: De tijd tussen besmetting met het virus en het verschijnen van de eerste symptomen.

Reflectie of praktische tips voor toepassing

Het kennen van de basiskenmerken van Equine Influenza is essentieel voor elke paardenhouder. Juist omdat de symptomen soms mild beginnen en het virus zich snel verspreidt, is alertheid bij zelfs lichte hoestklachten cruciaal. Regelmatige controle op symptomen, het volgen van een vaccinatieprotocol en het beperken van onnodige contacten tussen paarden uit verschillende stallen dragen bij aan het beperken van uitbraken.

"Een goed geïnformeerde paardenhouder is de eerste verdedigingslinie tegen uitbraak en verspreiding van paardengriep."

Let in je stal op gedragsveranderingen en lichte ademhalingsproblemen – deze kunnen de eerste tekenen zijn van een beginnende infectie. Wanneer je twijfelt, is het verstandig om een dierenarts te raadplegen en je paard tijdelijk te isoleren.

Hoofdstuk 2: Symptomen en Diagnose

Inleiding

Het tijdig herkennen van de symptomen van Equine Influenza is van groot belang om snelle verspreiding van het virus te voorkomen en de juiste zorgmaatregelen te treffen. Omdat de ziekte in het beginstadium veel gelijkenissen vertoont met andere luchtweginfecties, vereist een accurate diagnose zowel alertheid van de verzorger als ondersteuning van een dierenarts. In dit hoofdstuk beschrijven we de typische verschijnselen van paardengriep en hoe deze kunnen worden bevestigd met diagnostisch onderzoek.

Inhoudelijke uitleg met praktijkvoorbeelden

Bij een paard dat besmet is met het Equine Influenza Virus treden vaak binnen 48 uur na infectie de eerste symptomen op. De ziekte begint meestal acuut en is te herkennen aan een combinatie van de volgende signalen:

• Hoge koorts (vaak tussen de 39,5°C en 41°C)
• Droge, diepe hoest, frequent en pijnlijk
• Waterige neusuitvloeiing, die na enkele dagen dikker en pusachtig kan worden
• Verminderde eetlust en duidelijke lusteloosheid
• Opgezette lymfeklieren onder de kaak
• Spierpijn en een stijve gang of onregelmatige beweging

De hoest is vaak het meest opvallende symptoom en kan weken aanhouden, ook nadat andere klachten zijn verdwenen. Vooral bij jonge of niet-gevaccineerde paarden kunnen de klachten ernstig zijn.

Praktijkvoorbeeld:
Een manegepaard in een groepsstalling ontwikkelde hoestklachten en werd eerst behandeld met hoestsiroop. Toen enkele stalgenoten na een paar dagen ook hoestten en koorts kregen, werd pas een dierenarts ingeschakeld. De dierenarts nam een neusswab en bevestigde Equine Influenza. Door het uitblijven van directe isolatie werden acht van de twaalf paarden ziek, met als gevolg een stillegging van alle activiteiten gedurende meerdere weken.

Het stellen van een definitieve diagnose gebeurt via laboratoriumonderzoek. De meest gebruikte methoden zijn:

• PCR-test (Polymerase Chain Reaction): een betrouwbare test op virusmateriaal uit neusslijm
• Virusisolatie: kweken van het virus in een laboratorium, wat meer tijd vergt
• Serologisch onderzoek: controle op antistoffen in het bloed, nuttig bij terugkijkend onderzoek of vaccinatiecontrole

Een dierenarts zal bij verdenking meestal een neusswab nemen voor een PCR-test, omdat dit snel uitsluitsel kan geven en geschikt is in de acute fase van infectie.

Belangrijke signalen voor paardenhouders om alert op te zijn:

• Paard hoest zonder aanwijsbare oorzaak zoals stof of inspanning
• Ongebruikelijke gedragsverandering, zoals terugtrekken of minder bewegen
• Verhoogde temperatuur zonder andere duidelijke symptomen
• Symptomen treden plots op bij meerdere paarden binnen korte tijd

Toelichting op gebruikte vaktermen

• PCR-test (Polymerase Chain Reaction): Een moleculaire test die specifiek genetisch materiaal van het virus opspoort in een monster.
• Serologisch onderzoek: Bloedonderzoek waarbij gezocht wordt naar antistoffen tegen het virus.
• Lymfeklieren: Kleine organen van het immuunsysteem die kunnen opzwellen als ze actief zijn bij het bestrijden van infecties.

Reflectie of praktische tips voor toepassing

Alertheid op vroege symptomen is de sleutel tot het indammen van een mogelijke uitbraak. Het is belangrijk dat verzorgers dagelijks de temperatuur en het gedrag van hun paarden observeren, zeker in situaties met verhoogd besmettingsrisico (zoals na transport of een evenement). Maak van koortsmeting een routine bij verdenking op ziekte, en neem bij twijfel altijd contact op met een dierenarts.

"Een thermometer in de stal is net zo belangrijk als een zadel in de zadelkamer."

Gebruik bij verdachte symptomen geen gezamenlijke borstels, dekens of voerbakken en hanteer goede hygiëneregels. Bij snelle actie is de kans op ernstige verspreiding of langdurige infectie aanzienlijk kleiner.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.