Hoofdstuk 1: Waarom een moestuin voor paarden?

Inleiding

In een tijd waarin veel paarden gevoerd worden met bewerkte producten en uniforme ruwvoermixen, groeit de belangstelling voor verse, natuurlijke aanvullingen op het rantsoen. Een eigen moestuin biedt paardeneigenaren de mogelijkheid om zelf voedzame, veilige groenten en kruiden te kweken. Dit draagt bij aan de gezondheid van het paard én aan de betrokkenheid van de eigenaar. Ook wanneer het paard niet aan huis staat, kan een compacte en doelgerichte paardenmoestuin thuis een waardevolle aanvulling zijn.

Een paardenmoestuin draait om meer dan alleen planten kweken. Het vraagt kennis van geschikte soorten, het vermijden van risico’s (zoals giftige planten) en inzicht in de spijsvertering van het paard. Daarbij is het belangrijk te weten welke delen van planten bruikbaar zijn, welke je in welke vorm mag voeren (vers, gedroogd, gekookt) en hoe je de planten hygiënisch oogst en opslaat. Dit hoofdstuk legt uit waarom een moestuin een waardevolle investering kan zijn voor het welzijn en de voeding van je paard – ook op kleine schaal.

Inhoudelijke uitleg

Paarden zijn van nature grazers die in het wild tientallen soorten planten per dag eten. In een stal- of weidesituatie is die diversiteit vaak beperkt tot een handvol soorten gras en ruwvoer. Door met zorg geselecteerde groenten en kruiden uit eigen tuin bij te voeren, kun je deze variatie gedeeltelijk herstellen, met als voordeel een rijker voedselaanbod en extra micronutriënten.

De voordelen van een paardenmoestuin:

• Aanvulling van essentiële voedingsstoffen – Veel kruiden en groenten bevatten natuurlijke vitamines en mineralen die het paard ondersteunen, vooral in periodes van herstel of seizoenswisselingen. Denk aan vitamine C in wortelpeterselie of kalium in courgette.
• Stimulatie van eetlust en spijsvertering – Sommige planten hebben een gunstige invloed op het verteringsstelsel of de stofwisseling. Zo kan venkel helpen bij gasvorming en stimuleert citroenmelisse de eetlust op warme dagen.
• Bevordering van natuurlijk eetgedrag – Door variatie aan te bieden en de voeding aan te passen per seizoen, boots je het natuurlijke voedingspatroon van paarden na. Dat draagt bij aan welzijn en voorkomt verveling bij paarden die weinig afwisseling hebben.
• Verhoogde betrokkenheid – Zelf kweken betekent ook bewuster voeren, wat de relatie met het paard versterkt. Daarnaast helpt het de eigenaar om meer inzicht te krijgen in wat voeding eigenlijk is en doet.

Aangepast praktijkvoorbeeld:

Een eigenaar met een paard op pensionstal kweekt in de achtertuin onder andere wortelpeterselie, venkel, goudsbloem en smalle weegbree. Deze worden in kleine porties geoogst, deels gedroogd of vers vervoerd, en wekelijks meegebracht naar de stal. Zo ontstaat een eenvoudige, maar waardevolle aanvulling op het dagelijkse rantsoen, afgestemd op het seizoen en de gezondheid van het paard. In de zomer kiest deze eigenaar vooral voor vers kruid, in de winter voor eerder gedroogde mengsels. Alles wordt vooraf gewogen en gelabeld, zodat het overzichtelijk en veilig blijft.

Let wel: verse groenten en kruiden zijn een aanvulling op, geen vervanging van, het basisrantsoen bestaande uit hooi, weidegang en eventueel aanvullend voer. Ze dienen bewust en met mate gevoerd te worden, afgestemd op het individuele paard en de situatie.

“Voeding begint bij de bron: gezonde grond, gezonde planten, gezond paard.”

Toelichting vaktermen

• Ruwvoer: Verzamelnaam voor vezelrijke voedermiddelen zoals hooi, voordroog of gras. Onmisbaar voor een gezonde darmwerking bij paarden.
• Micronutriënten: Voedingsstoffen die in kleine hoeveelheden nodig zijn, zoals vitaminen en mineralen.
• Variatie in rantsoen: Het wisselen of aanvullen van verschillende soorten voeding binnen veilige grenzen, passend bij de behoefte van het dier.

Reflectie en toepassing

Een paardenmoestuin hoeft geen grote oppervlakte te beslaan. Zelfs een paar verhoogde bakken of plantenpotten op een balkon kunnen al waardevolle kruiden opleveren. Het succes zit niet in de omvang, maar in de zorgvuldige keuze van planten, het vermijden van risico's en het verantwoord gebruik van de oogst.

Denk bij het starten van een moestuin aan de volgende vragen:

• Wat is het doel van mijn tuin: ondersteuning bij specifieke klachten, variatie in voeding, of beide?
• Hoeveel tijd, ruimte en kennis heb ik beschikbaar?
• Welke planten passen bij het seizoen en de gezondheid van mijn paard?
• Op welke manier kan ik het vervoer en bewaren van de oogst het beste organiseren, zeker als mijn paard op een pensionstal staat?

Door deze vragen vooraf te beantwoorden en klein te beginnen, voorkom je verspilling en maak je het tuinieren praktisch uitvoerbaar. Met de juiste voorbereiding wordt de paardenmoestuin een verrijkende aanvulling op je zorg voor het paard – een investering die zich in gezondheid en betrokkenheid terugbetaalt.

Hoofdstuk 2: Wat mag wél? Voedzame groenten en kruiden voor paarden

Inleiding

Een goed samengestelde paardenmoestuin biedt een natuurlijke aanvulling op het dagelijkse rantsoen. Door zorgvuldig geselecteerde groenten en kruiden te kweken, kun je het dieet van je paard verrijken met extra voedingsstoffen en variatie. Dit draagt bij aan de gezondheid, het welzijn en het natuurlijk eetgedrag van het dier. In dit hoofdstuk bespreken we welke planten geschikt zijn voor paarden, hoe ze bijdragen aan de gezondheid en waar je op moet letten bij het kiezen en aanbieden ervan.

Inhoudelijke uitleg

Veilige groenten voor paarden

Niet alle groenten zijn geschikt voor paarden. Sommige soorten leveren waardevolle voedingsstoffen, andere kunnen juist belastend of zelfs schadelijk zijn. De onderstaande groenten zijn in gematigde hoeveelheden veilig te voeren en goed toepasbaar in een thuismoestuin:

• Wortelen (Daucus carota)
  Rijk aan bètacaroteen en vezels. Een populaire en goed verteerbare groente, die in plakjes of reepjes gevoerd kan worden. Let op bij paarden met overgewicht of insulineresistentie.
• Pastinaak (Pastinaca sativa)
  Bevat vitamine C, kalium en vezels. Zowel rauw als gekookt te gebruiken. Pastinaak is goed te telen in diepere grond.
• Pompoen (Cucurbita pepo)
  Laag in calorieën, rijk aan vocht en vezels. Alleen het vruchtvlees voeren, zonder schil of pitten. Kan rauw of kort gestoomd worden gegeven.
• Komkommer (Cucumis sativus)
  Verfrissend, hydraterend en licht verteerbaar. Zeer geschikt in warme periodes of als lichte snack.
• Courgette (Cucurbita pepo)
  Mild van smaak, goed verteerbaar en rijk aan water. Voer alleen jonge, rijpe vruchten zonder schil.
• Bieten (Beta vulgaris)
  Bevatten antioxidanten, vezels en natuurlijke suikers. Alleen in kleine hoeveelheden voeren, vooral bij gevoelige paarden. Ook de bladeren zijn bruikbaar.
• Zoete aardappel (Ipomoea batatas)
  Een voedzame wortelknol met vezels en langzame koolhydraten. Alleen gekookt aanbieden, zonder schil.

Geschikte kruiden voor paarden

Kruiden kunnen het dieet verrijken met geur, smaak en specifieke werkzame stoffen. Ze kunnen vers, gedroogd of in kleine hoeveelheden verwerkt in het krachtvoer aangeboden worden. Kies bij voorkeur voor kruiden die makkelijk te kweken zijn en breed toepasbaar:

• Kamille (Matricaria chamomilla)
  Bekend om haar kalmerende werking. Ondersteunt de spijsvertering en is geschikt voor nerveuze paarden.
• Pepermunt (Mentha × piperita)
  Stimuleert de eetlust en bevordert een gezonde maagwerking. Let op: gebruik met mate vanwege de sterke geur en werking.
• Goudsbloem (Calendula officinalis)
  Ondersteunt huidherstel, immuunsysteem en spijsvertering. Zowel de bloem als het blad zijn bruikbaar.
• Smalle weegbree (Plantago lanceolata)
  Helpt bij luchtwegproblemen en werkt verzachtend bij hoest. Komt ook veel in het wild voor, maar is goed te telen.
• Citroenmelisse (Melissa officinalis)
  Rustgevend bij spanning of veranderingen in de omgeving. Werkt mild en is geschikt voor dagelijks gebruik in kleine hoeveelheden.
• Venkel (Foeniculum vulgare)
  Bekend om de ondersteuning van de spijsvertering, vooral bij gasvorming. Zowel blad als zaad kunnen gebruikt worden.

“Elke hap telt: kies bewust, plant gericht.”

Toelichting vaktermen

• Bètacaroteen: Een voorloper van vitamine A, belangrijk voor het immuunsysteem en de huidgezondheid.
• Antioxidanten: Stoffen die het lichaam beschermen tegen schade door vrije radicalen, die celveroudering of ontstekingen kunnen veroorzaken.
• Insulineresistentie: Een stofwisselingsprobleem waarbij het lichaam minder goed reageert op insuline, wat kan leiden tot overgewicht of hoefbevangenheid.

Reflectie en toepassing

Bij het opzetten van een paardenmoestuin is het belangrijk om te starten met een kleine selectie van betrouwbare planten. Kies soorten die passen bij het seizoen, jouw tuinomstandigheden en de behoeften van je paard. Houd het overzichtelijk, en breid pas uit wanneer je vertrouwd raakt met de planten en hun effect op je dier.

Let op de volgende praktische punten:

• Variatie: Kies voor een mix van kruiden en groenten met verschillende eigenschappen en oogstmomenten.
• Hoeveelheid: Begin met kleine porties. Observeer hoe je paard reageert en pas de frequentie of dosering aan.
• Bewaring: Vers voeren is ideaal, maar gedroogde kruiden of ingevroren porties bieden uitkomst buiten het groeiseizoen.
• Hygiëne: Zorg dat je planten schoon geoogst worden en bewaar alles op een droge, koele plek – liefst met duidelijke etiketten.

Door bewust te kiezen en te plannen, wordt je moestuin een waardevolle, veilige en natuurlijke bron van extra voeding voor je paard. Zo werk je actief aan gezondheid en betrokkenheid, ook als je paard niet dagelijks bij je thuis staat.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.