1. 1. Inleiding - Wat is droes?

3. Droes is een ernstige, besmettelijke infectieziekte bij paarden. De veroorzaker is een bacterie met de naam Streptococcus equi. Die bacterie nestelt zich in de lymfeklieren van de keelstreek, waar ze flinke ontstekingen en abcessen kan veroorzaken. Door de snelle verspreiding en het hoge risico op besmetting binnen groepen paarden, wordt droes gezien als een van de meest ingrijpende ziektes in de paardenwereld.

   Vooral jonge paarden lopen risico, maar ook volwassen dieren kunnen ziek worden – zeker als hun weerstand laag is of ze de bacterie nog nooit hebben doorgemaakt. Droes wordt vaak geassocieerd met ‘vroeger’, maar helaas is het nog steeds een actuele dreiging. Elk jaar duiken er uitbraken op in Nederland.

   Een besmet paard krijgt meestal hoge koorts, zwellingen in de keelstreek en dikke, etterige neusuitvloeiing. De lymfeklieren – normaal gesproken onzichtbaar – raken ontstoken en zwellen op. Soms ontstaan er abcessen: holtes gevuld met pus. Die kunnen openbarsten, waarbij pus naar buiten komt via de huid of via de keel. In die pus zit de bacterie in hoge concentratie, waardoor andere paarden snel besmet kunnen raken.

   “Een simpele zwelling in de hals kan het begin zijn van een grootschalige uitbraak.”

   Droes is erg besmettelijk. De bacterie verspreidt zich via direct contact tussen paarden, maar ook via materialen zoals waterbakken, halsters, borstels, voeremmers of zelfs kleding van mensen die van het ene naar het andere paard lopen. In warme, vochtige en slecht geventileerde ruimtes kan de bacterie wekenlang overleven. Daarom kunnen ook stallen, trailers en weides een besmettingsbron worden als die niet goed worden schoongemaakt.

   Wat droes extra lastig maakt, is het bestaan van zogenaamde dragers. Dit zijn paarden die zelf geen symptomen meer hebben, maar de bacterie nog wel bij zich dragen – meestal diep in de keel, in de zogenoemde gutturale zakken (luchtholten in het hoofd). Via een endoscopie of laboratoriumtest kan dit worden opgespoord, maar aan de buitenkant zie je vaak niets. Deze paarden kunnen ongemerkt andere dieren besmetten.

   Gelukkig is droes meestal niet dodelijk, zeker niet als je er op tijd bij bent. Maar het ziekteverloop kan wel heftig zijn. In ernstige gevallen kunnen de zwellingen het slikken en ademhalen moeilijk maken. Soms verspreidt de bacterie zich zelfs via het bloed naar andere organen – dit heet verslagen droes. Dan ontstaan er abcessen op meerdere plekken in het lichaam, wat de behandeling lastiger maakt.

   In Nederland is droes geen meldingsplichtige ziekte, maar het wordt wel serieus genomen binnen de sector. In sommige andere landen is melden zelfs verplicht vanwege de grote impact op bedrijven, fokprogramma’s en sportevenementen.

   In deze gids leggen we alles stap voor stap uit: van hoe droes ontstaat en zich verspreidt, tot hoe je het herkent, behandelt en vooral voorkomt. Je vindt praktijkvoorbeelden, tips voor stalbeheer en uitleg van medische termen. Zo is de gids bruikbaar voor iedereen – of je nu een professionele stal runt of recreatief rijdt.

   Droes is goed te beheersen als je weet wat je doet. Kennis en samenwerking zijn de sleutel om uitbraken te voorkomen en de gezondheid van je paarden te beschermen.

2. 2. Oorzaken en verspreiding van droes

3. Droes is een besmettelijke bacteriële infectie die alleen bij paarden voorkomt. De boosdoener is de bacterie Streptococcus equi. Deze bacterie maakt paarden flink ziek, maar is ongevaarlijk voor mensen of andere dieren. Toch is ze lastig onder controle te krijgen, juist omdat de verspreiding zo snel en makkelijk gaat – van paard tot paard, of via spullen en mensen.

   De bacterie komt het lichaam binnen via de neus, mond of keel. Dat gebeurt meestal wanneer een paard in contact komt met de neusuitvloeiing van een besmet dier. Dat contact kan direct zijn, bijvoorbeeld als paarden met hun neuzen tegen elkaar staan, maar ook indirect – via een voerbak, een halster, een borstel, of zelfs via de handen of kleding van een verzorger die met meerdere paarden werkt.

   “Bacteriën kennen geen grenzen – goede hygiëne wel.”

   Eenmaal binnen verspreidt de bacterie zich via het lymfestelsel naar de lymfeklieren, vooral die in de keelstreek. Deze lymfeklieren – kleine organen die een rol spelen in het afweersysteem – raken ontstoken en kunnen zo erg opzwellen dat het paard moeilijk kan ademen of slikken. Soms ontstaan er abcessen: holtes gevuld met pus. En dat pus bevat een enorme hoeveelheid bacteriën.

   Als die abcessen openbarsten, komt het pus naar buiten – via de huid of via de neus. Dat is hét moment waarop de besmettingskans het grootst is. Alles wat met dat pus in aanraking komt, kan besmet raken: de stalbodem, het halster, je jas, een wateremmer. En onder vochtige, warme omstandigheden kan de bacterie wel vier weken overleven – vooral in stallen met slechte ventilatie of rommelige hygiëne.

   De stille besmetter: de drager

   Wat droes extra lastig maakt, is dat sommige paarden na het doormaken van droes drager worden. Ze lijken genezen, maar dragen de bacterie nog steeds bij zich – meestal diep in de keel, in de zogenaamde gutturale zakken (luchtholten aan weerszijden van de keel). Hier kunnen pusresten blijven zitten waar bacteriën in blijven leven. Zo’n paard heeft zelf geen klachten meer, maar kan wél anderen besmetten. Alleen met specialistisch onderzoek zoals endoscopie of een DNA-test kun je dit opsporen.

   Factoren die de verspreiding vergroten

   Bepaalde situaties maken de kans op besmetting groter, zoals:

   • Groepshuisvesting, waarbij paarden veel fysiek contact hebben
   • Verplaatsing van paarden, zoals naar keuringen, evenementen of andere stallen
   • Slechte hygiëne, bijvoorbeeld het delen van borstels, waterbakken of tuig zonder schoonmaak
   • Geen quarantainemaatregelen na herstel of bij aankomst van nieuwe paarden

   Hoewel droes zich niet via de lucht verspreidt zoals sommige virussen, kan het in gesloten ruimtes tóch indirect overgedragen worden. Als een paard hoest, kunnen kleine druppeltjes met bacteriën in de lucht komen. Vooral in slecht geventileerde stallen is dat een risico.

   Wanneer komt droes het meest voor?

   Uitbraken komen het vaakst voor in het voor- en najaar. Dan worden paarden vaker verplaatst, is het weer grillig, en daalt de weerstand. Op locaties waar veel jonge of net samengebrachte paarden staan – zoals opfokbedrijven of trainingsstallen – zie je het risico nog meer toenemen.

   Goede hygiëne, duidelijke protocollen en het kennen van de risicofactoren maken het verschil. Hoe beter je begrijpt hoe droes zich verspreidt, hoe beter je je paarden kunt beschermen. In het volgende hoofdstuk leer je hoe je de symptomen herkent en hoe het ziekteverloop eruitziet – cruciaal voor snelle actie bij een vermoeden van besmetting.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.