In de hoofdstukken die volgen leggen we uit wat je moet regelen, waarom het belangrijk is, en hoe je alles soepel kunt organiseren zonder stress of onnodig papierwerk. Zo hou je niet alleen je administratie netjes op orde, maar weet je ook zeker dat je paard — of het nu één Shetlander is of een hele koppel sportpaarden — altijd correct en veilig geregistreerd is.

Hoofdstuk 1 – Waarom I&R belangrijk is

Inleiding

Misschien heb je het wel eens gehoord van je dierenarts, op stal of bij de paardensportvereniging: "Je paard moet geregistreerd zijn." Maar waarom eigenlijk? Wat bedoelen ze met chippen, een UBN of een paspoort? En wat gebeurt er als je dat allemaal niet op orde hebt?

In dit hoofdstuk leggen we uit waarom identificatie en registratie (kortweg: I&R) voor paarden zo belangrijk is. Niet alleen omdat het moet, maar vooral omdat het goed is voor de veiligheid, gezondheid en traceerbaarheid van paarden – dus ook voor jouw paard.

Wat is I&R precies?

I&R staat voor Identificatie en Registratie. Dat betekent in de praktijk drie dingen:

1. Je paard moet een chip hebben – een klein buisje met een uniek nummer dat onder de huid wordt ingebracht.
2. Je paard heeft een paspoort nodig – een officieel document waarin onder andere staat wie de eigenaar is en of het paard geschikt is voor menselijke consumptie (ja, dat is écht een onderdeel).
3. De plek waar het paard staat moet geregistreerd zijn – met een zogeheten UBN, een uniek bedrijfsnummer dat gekoppeld is aan de locatie.

"Zonder registratie is je paard officieel onzichtbaar – en dat kan grote gevolgen hebben."

Waarom die regels?

De Europese Unie heeft deze regels ingevoerd om meerdere redenen:

• Diergezondheid en ziektebestrijding
  Als er een uitbraak is van een besmettelijke ziekte, wil de overheid snel kunnen achterhalen waar paarden zijn en met wie ze in contact zijn geweest.
• Voedselveiligheid
  Ook al lijkt het ver weg, sommige paarden komen uiteindelijk in de voedselketen terecht. Met het paspoort wordt bijgehouden of een paard medicijnen heeft gehad die dat uitsluiten.
• Dierenwelzijn en controle
  Door paarden en hun verblijfplaatsen te registreren, kan de overheid beter toezicht houden op het welzijn van dieren.
• Diefstalpreventie en eigendomsbewijs
  Als je paard gechipt en geregistreerd is, is het bij diefstal makkelijker te traceren en te bewijzen dat het jouw paard is.

Wat betekent dit voor jou?

Als jij een paard hebt, of een stal runt waar paarden staan, ben je verantwoordelijk voor die registratie. En dat geldt ook als het paard maar tijdelijk bij je staat. Je hoeft geen groot bedrijf te hebben om een UBN aan te vragen – ook voor particulieren is het verplicht.

🟢 Voorbeeld: Stel, je verzorgt een paard bij iemand op een kleine wei. De eigenaar woont elders, maar het paard staat bij jou. Jij moet dan een UBN aanvragen voor die locatie. Anders voldoet het paard niet aan de regels.

Uitleg van de belangrijkste termen:

• Chip: een microchip van 12 mm die net onder de huid van de hals wordt ingebracht. Deze bevat een uniek nummer dat met een scanner uitgelezen kan worden.
• Paspoort: een officieel document met gegevens over je paard, zijn medische geschiedenis en eigenaar.
• UBN (Uniek Bedrijfsnummer): het nummer dat gekoppeld is aan de locatie waar het paard staat. Dit vraag je aan via de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland).

Reflectie en tips

Veel mensen denken dat registratie alleen iets is voor maneges of fokkers. Maar dat klopt niet. Ook als particulier moet je aan deze regels voldoen. Gelukkig is het goed te doen als je weet wat je moet regelen. En het voorkomt een hoop gedoe als er een controle komt of als je paard bijvoorbeeld medische zorg nodig heeft.

✅ Tip: Check of je paard een paspoort heeft en of het chipnummer daarin klopt. Heb je geen UBN voor de plek waar je paard staat? Regel dat dan meteen via rvo.nl.

Hoofdstuk 2 – Welke regels gelden er in Europa?

Inleiding

Binnen de Europese Unie gelden sinds een aantal jaren vaste regels voor iedereen die paarden houdt. Die regels zijn niet bedacht om het mensen moeilijk te maken, maar juist om de gezondheid, veiligheid en het welzijn van paarden goed te kunnen waarborgen. Of je nu een groot pension runt of één pony hebt in een weiland achter je huis: als houder moet je aan een aantal verplichtingen voldoen. Dit hoofdstuk legt uit wat die verplichtingen zijn, hoe ze in Nederland zijn geregeld, en waarom ze eigenlijk heel logisch zijn als je er iets langer bij stilstaat.

Wat je als paardenhouder moet weten

De regels zijn onderdeel van de Europese Diergezondheidsverordening, die in Nederland wordt uitgevoerd door onder andere de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). Het uitgangspunt is eenvoudig: elk paard moet individueel herkenbaar zijn én het moet duidelijk zijn waar het zich bevindt. Daarom is het verplicht dat ieder paard een chip heeft en een paspoort. Daarnaast moet ook de locatie waar het paard verblijft geregistreerd worden bij de overheid, ongeacht of dat een professionele stal, een manege of gewoon jouw eigen erf is.

Als je een veulen hebt, dan moet je binnen zes maanden na de geboorte zorgen voor identificatie en registratie. Voor oudere paarden die nog niet eerder zijn geregistreerd, geldt dat je dit alsnog moet regelen.

Komt een paard vanuit het buitenland naar Nederland, dan moet de registratie binnen dertig dagen zijn bijgewerkt. Het maakt dus niet uit of het om een fokpaard, recreatiepaard of een pensiongast gaat — de regels zijn voor iedereen gelijk.

"Regelgeving begint niet bij controle, maar bij verantwoordelijkheid voor je dier."

De drie wettelijke verplichtingen

De eerste stap is het laten chippen van het paard. Dat gebeurt door een erkende dierenarts of een bevoegde chipper. De chip is een klein buisje, ongeveer zo groot als een rijstkorrel, dat in de hals van het paard wordt geplaatst. In deze chip zit een uniek nummer dat met een scanner kan worden uitgelezen. Dat nummer wordt vervolgens gekoppeld aan de gegevens van het paard en aan jouw gegevens als eigenaar.

Na het chippen wordt het paspoort aangevraagd bij een erkende instantie, zoals het KWPN of het NSPS. Dit paspoort bevat allerlei gegevens: van het chipnummer tot de vaccinaties, en van de afstamming tot een verklaring of het paard bestemd is voor de voedselketen. Je bent verplicht dit paspoort altijd bij je te hebben als je met je paard op pad gaat — of dat nu naar de dierenarts, een wedstrijd of een buitenrit is.

Daarnaast moet je ook de verblijfplaats van het paard registreren. Dat gebeurt via het aanvragen van een UBN, een Uniek Bedrijfsnummer. Dit kan eenvoudig online via de website van de RVO. Zodra je dat nummer hebt, wordt jouw locatie officieel geregistreerd als ‘paardenhouderij’, ook al heb je maar één paard. Als meerdere mensen op één locatie paarden houden, moet degene die de locatie beheert het UBN aanvragen en bijhouden welke paarden er aanwezig zijn. Dit gebeurt in een bedrijfsregister, dat je zelf kunt opstellen in Excel, schrift of via een app — zolang de informatie maar klopt en bewaard wordt voor controle.

Hoe zit het met uitzonderingen?

Er zijn een paar situaties waarin de regels iets soepeler zijn. Een paard dat tijdelijk, bijvoorbeeld voor een lesweekend, op een andere locatie verblijft, hoeft niet direct gemeld te worden. Maar zodra het verblijf langer duurt dan dertig dagen, moet het paard wel ingeschreven worden op die plek. Het maakt daarbij niet uit of het jouw eigen paard is of dat je het paard van iemand anders verzorgt — de registratieplicht ligt bij degene op wiens locatie het paard daadwerkelijk staat.

Ook bij verlies van het paspoort is actie nodig. Je moet dan zo snel mogelijk een nieuw exemplaar aanvragen bij dezelfde instantie die het oorspronkelijke paspoort heeft uitgegeven. Let op: een duplicaatpaspoort kan invloed hebben op de status van het paard binnen de voedselketen. Dat lijkt misschien onbelangrijk, maar het heeft gevolgen voor medicijngebruik en verkoop.

Reflectie

De Europese regels voor paardenregistratie lijken misschien wat streng of ingewikkeld, zeker als je er voor het eerst mee te maken krijgt. Maar in de praktijk zijn ze goed uitvoerbaar, vooral als je weet wat je precies moet doen. Het helpt ook om te onthouden dat deze regels er niet voor niets zijn: ze beschermen jouw paard, maken het mogelijk om bij ziektes snel te reageren, en zorgen dat misstanden zoals handel zonder toezicht voorkomen worden. En als alles goed geregeld is, geeft dat ook rust.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.