Of je nu beginnend paardenhouder bent of een ervaren ruiter, deze gids helpt je bewust, doordacht en met oog voor welzijn de zomer te overbruggen.

Namens Equi-Care,
Het team voor paard & welzijn

"Voldoende water en verkoeling zijn essentieel voor het welzijn van je paard."

Hoofdstuk 1: Insecten en zomereczeem

Inleiding

De zomer is voor veel paarden een tijd van vrijheid en buitenleven. Maar waar wij de zon verwelkomen, kan diezelfde periode voor paarden ook grote ongemakken met zich meebrengen. Eén van de meest voorkomende problemen in de warme maanden is zomereczeem: een heftige, chronische jeukreactie veroorzaakt door kleine bijtende insecten, met name de knut. De gevolgen zijn niet alleen zichtbaar in de vorm van beschadigde huid en schuurplekken, maar raken ook het gedrag en welzijn van het paard diepgaand. Tijdig herkennen, goed voorkomen en gericht behandelen is dan ook essentieel.

"Voorkomen is beter dan genezen: bescherm je paard tegen zomerse ongemakken."

Uitleg en toepassing in de praktijk

Zomereczeem ontstaat wanneer het immuunsysteem van het paard overmatig reageert op het speeksel van bijtende insecten. Knutten, minuscule vliegjes die vooral bij windstil en vochtig weer actief zijn, spelen hierin een grote rol. Ze zijn het meest aanwezig rond zonsopkomst en -ondergang. Niet alle paarden ontwikkelen eczeem, maar paarden die eenmaal gevoelig zijn, blijven vaak levenslang vatbaar.

De eerste tekenen zijn subtiel: het paard schudt vaker met het hoofd of wrijft zijn staart tegen hekken. Al snel volgen geïrriteerde huid, dikke plekken of zelfs open wonden, met name op de manenkam, de staartaanzet en de onderbuik. Het paard kan zichtbaar rusteloos zijn, zich voortdurend krabben of schuren, en soms zelfs vermageren door stress.

Preventie begint bij bescherming tegen insecten. Het gebruik van een goed passend eczeemdeken, dat zowel romp, hals als buik bedekt, is vaak de meest effectieve eerste stap. Deze dekens zijn gemaakt van ademend, fijnmazig materiaal dat de insecten op afstand houdt. Het is belangrijk om het deken al in het vroege voorjaar te gebruiken, nog vóór de knutten actief zijn. Wachten tot de jeuk begint, is meestal te laat.

Naast fysieke bescherming speelt ook het stal- en weidebeheer een belangrijke rol. Knutten gedijen op vochtige plekken, zoals slootkanten of mesthopen. Het regelmatig verwijderen van mest, vermijden van stilstaand water en het weiden op open, winderige locaties helpt om de insectendruk te verminderen. Sommige paardenhouders kiezen ervoor om hun paarden tijdens de schemering – wanneer knutten het meest actief zijn – binnen te houden in een goed geventileerde stal.

De huid van een paard dat vatbaar is voor zomereczeem vraagt extra verzorging. Regelmatig wassen met een zachte, anti-jeukshampoo helpt om vuil, zweet en mogelijke allergenen te verwijderen. Kalmerende zalven op basis van zink, aloë vera of tea tree olie kunnen de huid verzachten en het herstel ondersteunen. Wees voorzichtig met sterk geparfumeerde producten of middelen met alcohol, want die kunnen de huid juist irriteren.

Voeding heeft ook invloed op de gevoeligheid voor zomereczeem. Een dieet met voldoende omega 3- en 6-vetzuren draagt bij aan een gezonde huidbarrière en kan ontstekingsreacties temperen. Lijnzaadolie, spirulina of supplementen met specifieke vetzuren zijn populair, mits met mate toegepast. Voor sommige paarden is het nuttig om de weidegang te beperken tijdens de piek van het insectenseizoen, zeker als het gras eiwitrijk is en de huidklachten verergert.

Wanneer ondanks alle maatregelen toch klachten ontstaan, is een snelle en doordachte behandeling nodig. Spoel de aangedane plekken voorzichtig schoon, droog ze goed af en breng een jeukstillende zalf aan. In ernstige gevallen, waarbij het paard zichzelf open schuurt of niet tot rust komt, kan een dierenarts ontstekingsremmers of andere medicatie adviseren.

Dit moet echter altijd deel uitmaken van een bredere aanpak, want zonder structurele preventie keert het probleem telkens terug.

Vakterm: Toelichting

• Zomereczeem is een vorm van allergische huidontsteking (dermatitis) die vooral optreedt in de zomermaanden door overgevoeligheid voor insectenbeten.
• Knutten (Culicoides spp.) zijn kleine mugachtige insecten, vrijwel onzichtbaar voor het blote oog, die vooral 's ochtends en 's avonds actief zijn.
• Omega-vetzuren zijn essentiële vetzuren die het lichaam zelf niet aanmaakt. Ze helpen bij het behouden van een gezonde huid en verminderen ontstekingsgevoeligheid.

Reflectie en toepassing

Een paard met zomereczeem vraagt geduld, observatie en dagelijkse zorg. Door vroeg te beginnen met bescherming, de omgeving insectvriendelijk in te richten en het paard actief te ondersteunen met verzorging en voeding, kunnen klachten aanzienlijk worden beperkt. Geen enkel middel werkt op zichzelf staand; het gaat altijd om een combinatie van factoren.

Weet dat elk paard anders reageert. Wat bij het ene paard helpt, is bij het andere ineffectief. Volg veranderingen in gedrag en huidconditie nauwgezet op, werk samen met je dierenarts en stem de aanpak af op de individuele behoeften van het dier. Alleen dan kun je een zomer met minder jeuk en meer comfort mogelijk maken.

Hoofdstuk 2: Zonnebrand bij paarden

Inleiding

Waar zonlicht essentieel is voor de aanmaak van vitamine D en het algemene welzijn van paarden, schuilt er bij te veel blootstelling ook gevaar. Zonnebrand komt vaker voor dan veel paardenhouders denken, vooral bij dieren met een lichte huid of witte aftekeningen op neus, benen en flanken. In ernstige gevallen kan de huid zelfs ontstoken raken of gaan schilferen. Net als bij mensen geldt ook voor paarden: voorkomen is beter dan genezen.

"Een goede bescherming begint met kennis over risico's en preventie."

Inhoudelijke uitleg en praktijkvoorbeelden

Zonnebrand ontstaat wanneer de huid te veel wordt blootgesteld aan ultraviolet licht (UV), dat schadelijke effecten heeft op huidcellen. Vooral paarden met roze huid – vaak zichtbaar onder witte aftekeningen – zijn hier gevoelig voor. De neus, oogranden en onderbenen zijn het meest kwetsbaar. Wat begint als een lichte roodheid, kan zich ontwikkelen tot zwelling, pijnlijke blaren en schilfering.

Een eerste stap in preventie is observatie: controleer dagelijks op tekenen van gevoeligheid, zeker bij zonnig weer. Een rode, warme neus of kleine korstjes bij de lippen kunnen de eerste aanwijzingen zijn van beginnende zonnebrand. Wanneer deze symptomen genegeerd worden, kan het paard pijn gaan ervaren bij aanraking en zelfs moeite krijgen met eten als de lippen zijn aangedaan.

Bescherming bieden in de praktijk betekent dat paarden met gevoelige huiddelen in de zomer extra aandacht verdienen. Schaduw in de weide is essentieel. Dit kan door natuurlijke elementen zoals bomen of via schuilstallen.

Wanneer natuurlijke beschutting ontbreekt, is het aan te raden het paard overdag binnen te houden en weidegang te beperken tot de vroege ochtend of avonduren.

Naast schaduw is het gebruik van zonnebrandcrème op gevoelige plekken een doeltreffende maatregel. Kies een product met een hoge zonbeschermingsfactor (SPF 30 of hoger), bij voorkeur een crème die speciaal voor dieren is ontwikkeld. Menselijke zonnebrand kan stoffen bevatten die irriteren of zelfs giftig zijn bij inname. Let vooral op producten zonder zinkoxide als het paard geneigd is eraan te likken.

Sommige paarden profiteren van aanvullende bescherming zoals UV-werende neusnetjes of maskers. Deze maskers bedekken neus en ogen, en zijn gemaakt van ademend, lichtdoorlatend materiaal dat UV-straling blokkeert. Let erop dat het masker goed aansluit, niet schuurt, en regelmatig wordt schoongemaakt om huidirritatie te voorkomen.

Indien er tóch zonnebrand optreedt, is het belangrijk de huid te kalmeren. Breng een verkoelende en hydraterende crème aan – bijvoorbeeld op basis van aloë vera of calendula – en vermijd verdere blootstelling aan zonlicht totdat de huid hersteld is. Ernstige verbrandingen waarbij sprake is van blaren, ontsteking of pijn vereisen altijd dierenartsadvies.

Vakterm: Toelichting

• UV-straling (ultraviolet straling): Onzichtbare straling van de zon die huidcellen kan beschadigen. Langdurige blootstelling leidt tot verbranding, huidveroudering of in ernstige gevallen tot huidziekten.
• SPF (Sun Protection Factor): Getal dat aangeeft hoeveel langer de huid beschermd is tegen UVB-straling ten opzichte van onbeschermde huid. SPF 30 betekent bijvoorbeeld 30 keer langer bescherming.
• Zinkoxide: Een veelgebruikt ingrediënt in zonnebrandmiddelen met sterk UV-werend effect, maar kan bij orale inname (likken) schadelijk zijn voor paarden.

Reflectie en toepassing

Hoewel zonnebrand bij paarden vaak onderschat wordt, kan het leiden tot aanzienlijk ongemak en gezondheidsproblemen. Daarom is het verstandig om preventie een vast onderdeel te maken van de dagelijkse zomerzorg. Denk aan weideplanning, beschermingsmiddelen en tijdige behandeling van beginnende klachten.

Paarden verschillen onderling sterk in gevoeligheid. Let dus goed op individuele kenmerken zoals huidpigmentatie, gedrag en eerdere reacties op zonlicht. Door tijdig in te grijpen, kun je ernstige verbranding voorkomen en het comfort van je paard waarborgen.

De zomer biedt veel moois, maar vraagt om zorgvuldigheid. Een paar minuten per dag om gevoelige huid te beschermen of in te smeren, maken op lange termijn een wereld van verschil.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.