Hoofdstuk 3 – Diagnosestelling

Hoe wordt EMND vastgesteld?

Een juiste diagnose is cruciaal bij het herkennen van EMND, juist omdat de symptomen vaak vaag of verwarrend zijn. Veel tekenen lijken op andere aandoeningen zoals spierbevangenheid, rugproblemen, ouderdomskwalen of zelfs gedragsproblemen. Daardoor wordt EMND vaak pas in een laat stadium herkend. In dit hoofdstuk gaan we in op de stappen die nodig zijn om EMND vast te stellen, de rol van de dierenarts, en welke onderzoeken betrouwbaar en informatief zijn.

De klinische beoordeling: het oog van de dierenarts

De eerste stap in het diagnosetraject is een grondige klinische inspectie. De dierenarts beoordeelt het paard in rust en in beweging, kijkt naar spiermassa, houding, reflexen, coördinatie en spierspanning. Belangrijke signalen zoals spiertrillingen, een afwijkende manier van staan of lopen, gewichtsverlies en een verminderde sta-reflex kunnen aanleiding zijn voor vervolgonderzoek.

Bij EMND is de sta-reflex – het vermogen van het paard om actief gewicht te verplaatsen – vaak verstoord. Ook is er soms een ‘hangende staart’ of een opvallend verhoogde halshouding. Deze symptomen kunnen lijken op andere neurologische aandoeningen, waardoor een klinische beoordeling alleen niet volstaat.

“De juiste diagnose begint met het vermoeden durven uitspreken.”

De dierenarts zal bij verdenking van EMND gericht verder onderzoek adviseren, vooral om andere neurologische of orthopedische problemen uit te sluiten.

Bloedonderzoek en vitamine E-gehalte

Een van de meest directe en toegankelijke onderzoeken is een bloedtest, waarmee onder andere het gehalte aan vitamine E (alfa-tocoferol) wordt bepaald. Bij paarden met EMND is dit gehalte vrijwel altijd (ernstig) verlaagd. De normale referentiewaarden voor vitamine E liggen bij gezonde paarden tussen de 3–6 µg/ml bloedplasma. Waarden onder de 2 µg/ml worden als risicovol beschouwd, zeker in combinatie met symptomen.

Hoewel een laag vitamine E-gehalte niet automatisch betekent dat het paard EMND heeft, vormt het wel een belangrijke aanwijzing, vooral in combinatie met klinische signalen. Ook kunnen andere bloedwaarden, zoals CK (creatinekinase) en AST (aspartaataminotransferase), verhoogd zijn bij spierverval.

EMG en spierbiopsie: bevestiging op celniveau

Bij twijfel of ter bevestiging van de diagnose kan aanvullend onderzoek worden uitgevoerd, zoals een spierbiopsie of elektromyografie (EMG). Een spierbiopsie wordt meestal genomen uit de staart- of schouderspier. Onder de microscoop zijn bij EMND kenmerkende afwijkingen zichtbaar: spiervezels zijn ongelijkmatig van structuur, sommige vezels zijn afgestorven of vertonen tekenen van degeneratie.

EMG is een onderzoeksmethode waarbij via kleine naaldjes elektrische signalen in de spieren worden gemeten. Bij EMND zijn deze signalen vaak afwijkend. Hoewel dit onderzoek minder vaak wordt toegepast in de praktijk, kan het vooral bij twijfelgevallen extra duidelijkheid geven.

Uitsluitingsdiagnostiek: wat is het niet?

Omdat de symptomen van EMND lijken op andere aandoeningen, is het uitsluiten van alternatieve diagnoses essentieel. Denk hierbij aan:

• Spierbevangenheid (tying-up) – acute spierpijn met stijve beweging;
• Equine degeneratieve myelo-encephalopathie (EDM) – erfelijke zenuwaandoening bij jonge paarden;
• Equine protozoaire myelitis (EPM) – veroorzaakt door een parasiet, zeldzaam in Europa;
• Ataxie of trauma – bijvoorbeeld door een val, botsing of hernia.

Het combineren van klinische beoordeling, bloedonderzoek en zo nodig aanvullende tests geeft de meest betrouwbare diagnose. Belangrijk is ook het beoordelen van de leefomstandigheden: een paard zonder weidegang, zonder vitamine E-suppletie en met EMND-achtige symptomen vormt een sterk verdacht profiel.

Een praktijkvoorbeeld

Een 10-jarige ruin in lichte sport werd aangeboden voor onderzoek wegens algemene sloomheid en spierverlies. De dierenarts stelde vast dat het paard een afwijkende rusthouding had en spiertrillingen vertoonde bij lichte druk op de schouders. Het bloedonderzoek toonde een vitamine E-gehalte van 1,4 µg/ml. Een spierbiopt bevestigde de EMND-diagnose. Dankzij snelle actie kon de verslechtering afgeremd worden met supplementatie en aangepast management.

Reflectie en handelingsperspectief

Het stellen van de diagnose EMND vraagt om zorgvuldige interpretatie van meerdere signalen. Vroege herkenning kan het verschil maken tussen achteruitgang en stabilisatie. Paardeneigenaren doen er goed aan bij twijfel niet te wachten, maar gericht bloedonderzoek aan te vragen. Ook is het raadzaam om bij dierenartsen expliciet naar vitamine E-tekort en neurologische oorzaken te vragen, zeker bij onverklaarbare symptomen.

Herkennen begint met onderzoeken – ook als het ongemakkelijk is.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!