Hoofdstuk 4 – Behandeling en verzorging

Wat kun je doen voor een paard met EMND?

De diagnose EMND roept veel vragen op. Er is vaak opluchting dat er eindelijk duidelijkheid is, maar ook zorg: Wat betekent dit voor het verdere leven van mijn paard? Hoewel EMND niet te genezen is, zijn er wel degelijk mogelijkheden om de progressie af te remmen, het comfort te verbeteren en het welzijn zo hoog mogelijk te houden. In dit hoofdstuk bespreken we de behandelingsopties, de dagelijkse verzorging en de rol van de eigenaar in het management van een paard met EMND.

Erkenning en acceptatie als eerste stap

EMND is een progressieve neurologische aandoening. Dat betekent dat zenuwcellen zich na beschadiging niet herstellen. Behandeling richt zich daarom niet op genezing, maar op stabilisatie en ondersteuning. Hoe eerder de ziekte wordt onderkend en aangepakt, hoe meer kwaliteit van leven behouden kan blijven. In sommige gevallen kan het ziekteproces tot stilstand komen, mits de onderliggende oorzaken – zoals een ernstig vitamine E-tekort – snel worden aangepakt.

“Behandeling begint met het erkennen van wat niet meer verandert – en investeren in wat nog wél kan.”

Een open houding van de eigenaar is hierin cruciaal. Veel paarden kunnen ondanks de diagnose nog een waardig, comfortabel en zelfs actief leven leiden, mits hun verzorging zorgvuldig wordt aangepast.

Vitamine E-suppletie: basis van de behandeling

De belangrijkste behandelpijler bij EMND is directe en langdurige suppletie van natuurlijke vitamine E. Dit wordt toegediend in de vorm van alfa-tocoferol (bij voorkeur de natuurlijke d-alfatocoferol, vanwege de betere biologische beschikbaarheid). Kunstmatige vormen (dl-alfatocoferol) zijn minder effectief. De aanbevolen dosering is doorgaans 5.000 tot 10.000 IE per dag voor volwassen paarden met een tekort, in overleg met een dierenarts.

Vitamine E werkt als antioxidant en helpt verdere schade aan zenuwcellen af te remmen. Het effect is meestal pas na enkele weken zichtbaar. Belangrijk is dat de suppletie langdurig en consequent wordt voortgezet – vaak levenslang.

Voeding en ondersteuning van het lichaam

Naast vitamine E is het belangrijk dat het paard een uitgebalanceerd rantsoen krijgt, met voldoende eiwitten, vetten, vitamines en mineralen. Het ruwvoer moet van goede kwaliteit zijn, vrij van schimmel of stof. Eventuele tekorten aan selenium, B-vitaminen of essentiële aminozuren kunnen in overleg met een dierenarts of voedingsdeskundige worden aangevuld.

Beweging moet aangepast worden aan wat het paard aankan. Sommige paarden doen het goed bij lichte dagelijkse beweging aan de hand of in een paddock, anderen hebben meer rust nodig. Het is een kwestie van zorgvuldig observeren en bijstellen. Overbelasting leidt snel tot terugval.

Veiligheid en aanpassingen in de omgeving

Een paard met EMND kan moeite krijgen met balans en coördinatie. Daarom is het belangrijk de omgeving veilig en comfortabel te maken:

• Zorg voor een ruime stal met zachte, droge bodem;
• Vermijd gladde vloeren en nauwe doorgangen;
• Geef het paard een stabiele kuddeomgeving zonder dominante dieren;
• Zorg voor gemakkelijke toegang tot water en voer, zonder obstakels.

Voor sommige paarden is een paddock met zachte bodem veiliger dan weidegang, zeker als vallen een risico vormt. Lichte afscherming of ondersteuning kan nodig zijn bij ernstig zwakke dieren, al moet het paard zich wel vrij kunnen bewegen.

Monitoring en welzijnsbewaking

Bij EMND is regelmatige controle essentieel. Observeer het paard dagelijks op:

• Veranderingen in spiermassa of houding;
• Toename van trillingen of instabiliteit;
• Gewichtsverloop en eetlust;
• Energieniveau en gedragsveranderingen.

Bij twijfel is overleg met de dierenarts aan te raden. In sommige gevallen kan bij verslechtering hernieuwde bloedcontrole zinvol zijn, om het effect van de suppletie of andere behandelingen te beoordelen.

Pijnstilling of euthanasie: moeilijke keuzes

EMND veroorzaakt op zichzelf meestal geen acute pijn, maar kan in ernstige stadia leiden tot uitputting, frustratie en onveiligheid. Als het paard structureel omvalt, niet meer zelfstandig kan opstaan of ernstig angstig of passief wordt, komt de vraag naar kwaliteit van leven naar voren.

Pijnstilling is zelden nodig bij EMND, maar soms wel bij secundaire klachten zoals spierkrampen of artrose als gevolg van verkeerd bewegingspatroon. In terminale gevallen kan euthanasie het meest diervriendelijke besluit zijn, mits weloverwogen en in overleg met dierenarts en eigenaar.

Reflectie en perspectief

Een paard met EMND is geen verloren zaak. Met de juiste zorg, aanpassingen en supplementatie kunnen veel paarden nog maanden tot jaren in redelijke gezondheid functioneren. De sleutel ligt bij vroeg handelen, consequente verzorging en het loslaten van verwachtingen die niet meer passen bij de fysieke mogelijkheden van het dier.

Goede verzorging is geen luxe – het is de essentie van partnerschap tussen mens en paard.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!