Hoofdstuk 5 – Preventie en voeding

De rol van vitamine E en huisvesting

Preventie is bij EMND van levensbelang. Niet omdat het een ziekte is die plots toeslaat, maar juist omdat ze zich langzaam opbouwt, vaak over maanden of zelfs jaren. Inzicht in hoe EMND ontstaat, biedt kansen om schade te voorkomen voordat ze zich aandient. Daarbij speelt vooral voeding een sleutelrol, met vitamine E als centrale speler. Maar ook beweging, huisvesting en dagelijkse routines zijn van invloed. Dit hoofdstuk laat zien hoe de zorgstructuur rond voeding en omgeving bepalend kan zijn voor het behoud van neurologische gezondheid.

Het belang van vitamine E in de dagelijkse voeding

Vitamine E is een vetoplosbare antioxidant die het lichaam helpt om schade door vrije radicalen te beperken. In het bijzonder beschermt deze vitamine de zenuwcellen en spiervezels – precies de onderdelen die bij EMND achteruitgaan. Paarden zijn, in tegenstelling tot mensen, volledig afhankelijk van hun voeding voor hun vitamine E-inname. Ze kunnen het niet zelf aanmaken.

In een natuurlijke situatie, met dagelijkse weidegang en toegang tot vers gras, voorziet een paard doorgaans moeiteloos in zijn behoefte. Maar zodra een paard op stal staat, zeker in de wintermaanden of op een paddock zonder gras, droogt die bron letterlijk op. Hooi en voordroog verliezen tijdens het inkuilen en bewaren namelijk het grootste deel van hun vitamine E-gehalte. Zo ontstaat er ongemerkt een langdurig tekort, vooral als er geen supplementatie plaatsvindt.

“Preventie is niets anders dan: voeden wat nodig is, vóórdat het lichaam het opgeeft.”

Het ingewikkelde is dat een paard met een tekort niet direct symptomen laat zien. De schade bouwt zich op in stilte. Juist daarom is preventieve aanvulling op basis van managementomstandigheden van groot belang, zeker als een paard weinig of geen gras eet.

Voeding en leefomgeving: een dynamisch geheel

Voeding alleen is echter niet voldoende. Ook hoe een paard leeft en beweegt heeft directe invloed op de verwerking van voedingsstoffen. Beweging stimuleert de bloedsomloop en de stofwisseling. Het zorgt ervoor dat antioxidanten zoals vitamine E ook daadwerkelijk daar terechtkomen waar ze nodig zijn.

Een paard dat dagelijks buiten komt, sociaal contact heeft, en vrij kan bewegen, is lichamelijk beter in balans dan een paard dat hoofdzakelijk op stal leeft. Toch is het niet altijd mogelijk om elke dag ruime weidegang te bieden. In zulke situaties wordt het nóg belangrijker om voeding doelgericht aan te vullen en alert te zijn op subtiele veranderingen in gedrag, spiermassa of prestatie.

Het draait dus om de combinatie van factoren: voeding, beweging, omgeving, en individuele behoefte. Paarden verschillen in gevoeligheid. Wat voor het ene dier voldoende is, kan voor het andere te weinig zijn – zeker bij ouderdom, herstel na ziekte of bij paarden die genetisch gevoeliger zijn voor neurologische achteruitgang.

Een praktijkgerichte benadering

Preventie betekent vooruitdenken. Het vraagt om bewust beleid: niet pas handelen bij ziekte, maar al eerder risico’s verkleinen. In de praktijk betekent dit regelmatig evalueren van het voermanagement. Hoeveel uur per dag eet het paard vers gras? Hoe oud is het hooi? Is er sprake van stress, zware training of beperkte beweging?

Soms is het nodig om gericht te meten. Bloedonderzoek naar het gehalte vitamine E in het plasma geeft inzicht in de actuele status. Een gezonde waarde ligt meestal boven de 3 µg/ml. Zit het paard daar ver onder, dan is bijsturen raadzaam – ook als er nog geen symptomen zijn. Een eenvoudige bloedtest kan dus bijdragen aan het voorkomen van ernstige schade.

Een stalhouder die jaarlijks het ruwvoer laat analyseren en standaard in de winterperiode vitamine E bijvoert, kan zo onopvallend maar effectief bijdragen aan het behoud van gezondheid bij alle paarden op stal. Preventie hoeft niet ingewikkeld te zijn, maar moet wel bewust en systematisch gebeuren.

Reflectie en aanbeveling

EMND ontstaat zelden uit het niets. Het is het gevolg van langdurige tekorten en onvoldoende ondersteuning van het zenuwstelsel. Door gericht te voeren, aandacht te geven aan beweging en leefomgeving, en het individuele paard centraal te stellen, is veel leed te voorkomen. Vitamine E is daarbij geen wondermiddel, maar wel een noodzakelijke bouwsteen. Tijdige aanvulling is eenvoudiger – en vele malen effectiever – dan behandeling achteraf.

Wat je vandaag aanvult, voorkomt morgen verlies.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!