Hoofdstuk 2: Anatomie en fysiologie van de geslachtsdelen

Om een paard op de juiste manier te kunnen verzorgen, is het belangrijk om te begrijpen hoe het lichaam in elkaar zit. Dat geldt zeker voor het reinigen van de geslachtsdelen bij hengsten en ruinen. Deze lichaamsdelen zijn gevoelig en complex, en een goede kennis van de anatomie helpt om ongemak en schade tijdens het schoonmaken te voorkomen.

De penis van een paard is opgebouwd uit glad spierweefsel en wordt beschermd door een dubbele huidplooi, de zogenaamde koker. Wanneer het paard niet seksueel opgewonden is of plast, bevindt de penis zich ingetrokken in deze koker. Tijdens het urineren of bij seksuele prikkeling (bijvoorbeeld bij een dekhengst) schuift de penis naar buiten – dit wordt ‘uitschachten’ genoemd. Het gebied in en rond de koker is rijk aan talgklieren en zweetklieren. Deze klieren produceren smegma, een natuurlijk afscheidingsproduct dat dient om de penis te beschermen tegen wrijving en uitdroging.

De koker bestaat uit twee delen: een buitenste en een binnenste laag huid, beide bekleed met klierweefsel. In de diepte van de koker bevinden zich plooien en holtes waarin vuil zich gemakkelijk kan ophopen. Dit maakt het een ideale plek voor smegma om te blijven zitten en in sommige gevallen te verharden. Een belangrijk detail is de ‘urethrale fossa’ – dit is een klein, komvormig kuiltje rondom de opening van de plasbuis aan het uiteinde van de penis. Hier kunnen zogenaamde ‘bonen’ ontstaan: hard geworden ophopingen van smegma die het paard veel hinder kunnen geven.

“Kennis van de anatomie is essentieel voor effectieve verzorging.”

Naast de fysieke structuren speelt ook de fysiologie – het functioneren – een belangrijke rol. Smegma wordt voortdurend aangemaakt en is op zichzelf niet schadelijk. Het heeft zelfs een beschermende functie. Problemen ontstaan pas wanneer het lichaam het natuurlijke reinigingsproces (zoals uitschachten bij het plassen) niet voldoende uitvoert, of wanneer het paard door huisvesting of training te weinig gelegenheid heeft om zich natuurlijk te gedragen. Zo komt het vaak voor dat ruinen, die geen seksuele prikkels ervaren, de penis zelden uit de koker laten komen. Daardoor kan smegma zich ophopen zonder dat het vanzelf wordt verwijderd.

Bij jonge hengsten en ruinen ontstaat smegma vaak sneller, omdat de productie van talg actiever is. Ook de huisvesting en hygiëne van de stal kunnen invloed hebben op de hoeveelheid vuil en bacteriën die zich in de koker verzamelen. Een stoffige of natte omgeving draagt bij aan een ongunstig klimaat voor de intieme hygiëne. Het is daarom belangrijk om niet alleen naar de geslachtsdelen zelf te kijken, maar ook naar de leefomstandigheden van het paard.

Bij oudere hengsten of ruinen kan de huid in de koker minder elastisch worden, waardoor reiniging wat voorzichtiger moet gebeuren. Tevens kan de ophoping van smegma bij oudere paarden sneller leiden tot infecties of ontstekingen, doordat de afweer iets afneemt met de jaren.

Tot slot is het belangrijk om te weten dat de gevoeligheid van dit gebied per paard sterk verschilt. Sommige paarden laten aanraking van de koker gemakkelijk toe, terwijl anderen juist gespannen of angstig reageren. De anatomie is hetzelfde, maar de gedragsreactie verschilt per individu. Deze gevoeligheid vraagt om een rustige benadering, met kennis van zaken en een goed gevoel voor lichaamstaal.

Door te begrijpen hoe de penis en koker zijn opgebouwd en functioneren, kun je als verzorger doelgericht en veilig te werk gaan. Het helpt om tijdens de reiniging te weten waar je je handen plaatst, waar je extra voorzichtig moet zijn en waar zich de plekken bevinden waar smegma zich het vaakst ophoopt. Deze kennis vormt de basis voor het verantwoord onderhouden van de intieme hygiëne van je paard.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu voor een aanbiedingsprijs – reclamevrij en altijd bij de hand!