Hoofdstuk 5 – Welzijn voorop

Herkennen van mentale en fysieke belasting onderweg

Meer dan alleen fit zijn

Een paard dat fit genoeg is voor een buitenrit, is daarmee nog niet automatisch geschikt voor een trektocht. Het verschil zit niet alleen in de afstand of duur, maar in de aard van de belasting. Tijdens een meerdaagse tocht worden fysieke inspanning, mentale alertheid en aanpassingsvermogen voortdurend aangesproken. Wie het welzijn van zijn paard vooropstelt, kijkt daarom verder dan training en voeding. Het draait om signalen herkennen, op tijd reageren en keuzes maken die het comfort en vertrouwen van het paard beschermen.

Belasting versus belastbaarheid

Elke tocht stelt eisen aan het paard: lange afstanden, bepakking, onbekend terrein, veranderingen in omgeving en ritme. Of een paard dat aankan, hangt af van zijn belastbaarheid. Die wordt bepaald door factoren zoals leeftijd, training, ervaring, gezondheid, karakter en herstelsnelheid. Zelfs bij goed voorbereide paarden kan het onderweg gebeuren dat de belasting hoger uitvalt dan verwacht – bijvoorbeeld door warmte, modderige paden of extra stress.

Daarom is het cruciaal dat je als ruiter voortdurend observeert en bijstuurt. Een paard dat normaal energiek is maar onderweg langzaam wordt, kan simpelweg moe zijn. Maar het kan ook pijn hebben, overprikkeld zijn of voedingstekort oplopen. Let op het totaalbeeld: hoe beweegt het dier? Eet en drinkt het zoals normaal? Is het alert of juist teruggetrokken?

Door dit soort signalen serieus te nemen en het ritme aan te passen, voorkom je dat kleine ongemakken escaleren in serieuze klachten. Neem liever een extra rustdag of kort je route in dan dat je over de grenzen gaat.

“Een paard dat presteert, is niet per se een paard dat zich goed voelt

– welzijn vraagt om waarneming, niet om prestatie.”

Mentale belasting onderweg

De mentale kant van trektochten wordt vaak onderschat. Paarden zijn kuddedieren die leven bij structuur, veiligheid en voorspelbaarheid. Tijdens een trektocht valt veel daarvan weg: elke dag een andere plek, nieuwe geuren, onbekende dieren, geluiden of situaties. Dit vraagt om voortdurende alertheid en aanpassingsvermogen – iets wat mentaal uitputtend kan zijn.

Tekenen van mentale overbelasting zijn onder andere: schrikachtigheid, terughoudendheid bij vertrek, spanning tijdens het opzadelen, verminderde eetlust of nerveus gedrag op rustplekken. Ook sloomheid of weigeren kan hiermee te maken hebben – niet elk paard uit stress met onrust, sommige trekken zich juist terug.

Bouw daarom momenten van voorspelbaarheid in: voer op vaste tijden, herhaal handelingen in eenzelfde volgorde, gebruik een bekend dekentje of voeremmer, of neem rust op een rustige plek buiten zicht van verkeer. Dit soort ‘ankerpunten’ helpen je paard om zich veiliger te voelen.

Afstemming en samenwerking

Trektochten dwingen tot voortdurende afstemming tussen ruiter en paard. Wie luistert, kan voorkomen dat spanning zich opstapelt. Soms betekent dat: stoppen op een moment dat je net lekker onderweg bent. Of: niet de geplande afstand afleggen omdat het ritme niet klopt. Het vraagt flexibiliteit, maar levert veel op.

Een paard dat zich gehoord voelt, ontspant sneller en blijft gemotiveerder. De relatie wordt sterker en het paard leert vertrouwen op de ruiter als stabiele factor in een wisselende omgeving.

Dat vertrouwen is essentieel voor veiligheid – vooral in onverwachte situaties zoals oversteken, bruggen of verkeer.

Rust en hersteltijd

Rust is een actief onderdeel van welzijn, geen onderbreking. Zorg onderweg voor voldoende herstelmomenten, ook op dagen dat het paard ‘goed loopt’. Een dag minder kilometers, een lange graaspauze of zelfs een hele rustdag zijn geen luxe, maar noodzakelijk voor spierherstel en mentale reset.

Bij meerdaagse tochten verdient het aanbeveling om minstens elke vier tot vijf dagen een dagpauze in te lassen. Niet alleen voor het paard, maar ook voor jezelf. Deze rust verhoogt de kwaliteit van de resterende dagen en voorkomt oververmoeidheid.

De rol van de ruiter

Ten slotte speelt ook de gesteldheid van de ruiter een rol in het welzijn van het paard. Spanning, vermoeidheid of haast bij de mens slaat over op het dier. Wie zelf fit en rustig is, heeft meer aandacht, reageert adequater en is een betrouwbaardere partner. Zorg dus ook goed voor jezelf: eet op tijd, rust voldoende en wees mild in je planning.

Welzijn onderweg is geen extraatje – het is de kern van een geslaagde trektocht. Door je paard als partner te blijven zien, elke dag opnieuw, ontstaat een beleving waarin veiligheid, comfort en verbinding vooropstaan.

In het volgende hoofdstuk richten we ons op de praktische aspecten die een tocht mogelijk maken: hoe regel je vervoer, verzekering en houd je je aan de regelgeving?