Hoofdstuk 5: Gezondheid: voorkomen is beter dan genezen

Een gezond paard is een gelukkig paard. Gezondheid vormt samen met voeding, huisvesting en sociaal contact de basis van welzijn. Maar gezondheid betekent meer dan alleen niet ziek zijn. Het gaat om dagelijks onderhoud, alertheid op veranderingen en tijdig ingrijpen bij problemen. Als paardenhouder ben je elke dag verantwoordelijk voor het lichamelijke én mentale welzijn van je dier.

Dagelijkse verzorging is de eerste en belangrijkste stap in gezondheidszorg. Door je paard dagelijks goed te observeren, merk je veranderingen vaak al vroeg op. Hoe staat je paard erbij? Eet het met plezier? Zijn de ogen helder? Loopt het soepel?

Dit dagelijkse contact is onmisbaar, want paarden laten klachten vaak pas laat zien. In de natuur is een zichtbaar ziek dier namelijk kwetsbaar voor roofdieren. Daarom proberen paarden klachten zo lang mogelijk te verbergen.

Een goede inspectie begint bij het uiterlijk. De vacht moet glanzen, zonder schilfers of kale plekken. De hoeven horen stevig te zijn en mogen geen scheuren of rotte plekken vertonen. De benen moeten droog en koel aanvoelen. Ook het gedrag geeft veel informatie. Een paard dat normaal gesproken nieuwsgierig is, maar zich ineens afzondert of suf oogt, kan niet lekker in zijn vel zitten.

Naast observeren hoort dagelijks poetsen bij de verzorging. Niet alleen wordt de huid schoongehouden, ook stimuleert het de bloedsomloop en versterkt het de band tussen mens en paard. Tijdens het poetsen voel je gemakkelijk bultjes, wondjes of zwellingen die anders onopgemerkt blijven. Let ook altijd op de mest: veranderingen in kleur, geur of structuur kunnen wijzen op darmproblemen of stress.

Goede hoefverzorging is essentieel. De hoeven dragen het volledige gewicht van het paard en moeten daarom stevig en gezond zijn. Een regelmatig bezoek van de hoefsmid, meestal om de zes tot acht weken, voorkomt problemen als scheuren, rotstraal of hoefbevangenheid. Ook het dagelijks uitkrabben van de hoeven is belangrijk om steentjes, modder of mestresten te verwijderen.

Het gebit vraagt eveneens aandacht. Een paard eet veel ruwe vezels, die de kiezen slijten. Soms ontstaan er scherpe randen of haken die pijn veroorzaken bij het kauwen of het dragen van een bit. Jaarlijkse controle door een paardentandarts voorkomt eetproblemen, vermagering of verzet bij het rijden.

Een ander belangrijk onderdeel van gezondheidszorg is het bijhouden van vaccinaties. Tegen ziektes als influenza en tetanus kan je paard beschermd worden door regelmatige inentingen. Ook ontwormen vraagt om een goed plan, gebaseerd op mestonderzoek. Zo voorkom je resistentie bij wormen en bescherm je de gezondheid van het spijsverteringsstelsel.

Naast deze basiszorg is het verstandig om elk jaar een algemene gezondheidscontrole te laten uitvoeren door de dierenarts. Zo kunnen verborgen problemen tijdig worden opgespoord, nog voordat ze zichtbaar klachten geven.

Preventie stopt niet bij het lichaam. Ook de mentale gezondheid vraagt aandacht. Stress, verveling of eenzaamheid kunnen lichamelijke klachten versterken. Een paard dat zich prettig voelt, is actiever, eet beter en herstelt sneller van ziekte of inspanning. Daarom is het belangrijk om naast medische zorg ook aandacht te hebben voor rust, sociaal contact en voldoende vrije beweging.

"Een gezond paard herken je aan zijn glans, zijn vrolijke blik en zijn rustige ademhaling."

Wie goed naar zijn paard kijkt, leert snel de kleine signalen herkennen die op beginnende problemen wijzen. Een licht verhoogde hartslag, afwijkende ademhaling of veranderingen in het gedrag zijn vaak de eerste tekenen dat er iets speelt. Door hier direct op te reageren, kunnen veel problemen klein blijven en snel verholpen worden.

Hoewel het soms onmogelijk is om ziekte helemaal te voorkomen, zorgt een goede dagelijkse verzorging ervoor dat de kans op ernstige gezondheidsproblemen sterk verkleind wordt. Gezondheid begint bij aandacht: kijken, luisteren, voelen en tijdig handelen.

Reflectie en praktische tips

Neem dagelijks even de tijd om rustig naar je paard te kijken.

Bekijk het niet alleen tijdens het voeren of rijden, maar observeer ook hoe het zich beweegt, hoe het staat te rusten of hoe het zich gedraagt in de kudde. Hoe beter je je paard leert kennen, hoe sneller je merkt wanneer er iets verandert. Goede gezondheidszorg is een combinatie van kennis, oplettendheid en liefdevolle zorg.

Toelichting vaktermen

• Hoefbevangenheid: Een pijnlijke ontsteking in de hoef die ontstaat door overbelasting, verkeerde voeding of ziekte.
• Rotstraal: Een infectie in de straal van de hoef, vaak door natte en vieze ondergrond.
• Ontwormingsbeleid: Een plan waarbij mestonderzoek bepaalt wanneer ontwormen nodig is, om resistentie te voorkomen.
• Vaccinatie: Inenting om je paard te beschermen tegen besmettelijke ziektes.

Als het lichaam goed verzorgd wordt, blijft er meer ruimte voor wat minstens zo belangrijk is: het begrijpen van het gedrag van je paard. In het volgende hoofdstuk gaan we in op hoe paarden communiceren, wat hun gedrag ons vertelt, en hoe je als eigenaar daarop kunt inspelen.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu voor een aanbiedingsprijs – reclamevrij en altijd bij de hand!