Hoofdstuk 7: Samenwerken: trainen met respect en plezier

Trainen met paarden is samenwerken. Het doel is niet om het paard simpelweg opdrachten te laten uitvoeren, maar om samen tot een begripvolle relatie te komen. Wanneer je als mens oog hebt voor het leervermogen, de emoties en de grenzen van je paard, ontstaat er vertrouwen. En vanuit vertrouwen groeit plezier in het werken met elkaar.

Een paard leert voortdurend, zowel tijdens de training als in de dagelijkse verzorging. De manier waarop wij met paarden omgaan, beïnvloedt hun gedrag en houding. Een positieve, duidelijke en eerlijke aanpak is de basis voor succesvol leren. In tegenstelling tot wat vroeger vaak werd gedacht, is dominantie of onderdrukking geen effectieve manier om een paard iets te leren. Straf vergroot de spanning en onzekerheid, waardoor het leerproces stagneert.

Belonen werkt veel beter. Bij positieve training wordt gewenst gedrag bekrachtigd. Dit betekent dat het paard een fijne ervaring koppelt aan het gewenste gedrag, waardoor het dat gedrag sneller opnieuw zal tonen. Beloningen hoeven niet altijd voer te zijn. Een vriendelijk woord, een rustige stem, een kriebel op een geliefde plek of simpelweg even rust geven na een goed uitgevoerde oefening, kunnen al voldoende zijn.

"Wie zijn paard beloont voor kleine stappen, bouwt samen aan grote vooruitgang."

Trainen vraagt ook om geduld en timing. Een paard begrijpt alleen waarvoor het wordt beloond als de beloning direct volgt op het juiste gedrag. Daarom is het belangrijk om kleine stappen te belonen en een oefening niet te snel te moeilijk te maken. Ieder paard leert in zijn eigen tempo. Waar het ene paard een oefening snel oppakt, heeft het andere paard meer herhaling en bevestiging nodig.

Naast timing is duidelijkheid cruciaal. Paarden begrijpen consequent gedrag. Wanneer een bepaalde hulp vandaag ‘vooruit’ betekent en morgen iets anders, raakt het paard in de war. Daarom is het belangrijk om consequent te zijn in je hulpen, je stemgebruik en je verwachtingen. Zo ontstaat helderheid en rust in het leerproces.

Tijdens het trainen is het belangrijk om goed te letten op het lichaamstaal van het paard. Signalen van spanning, zoals gespannen spieren, stijve bewegingen of onrustige oren, geven aan dat het paard moeite heeft met de oefening of zich niet prettig voelt. Dit is een teken om de oefening lichter te maken of terug te keren naar een eerdere stap. Training moet altijd binnen het fysieke en mentale kunnen van het paard blijven.

Ook de fysieke belasting verdient aandacht. Te snel, te zwaar of te vaak trainen kan leiden tot overbelasting van spieren, pezen of gewrichten. Warming-up en cooling-down zijn daarom standaardonderdelen van elke trainingssessie. Daarbij is afwisseling in training belangrijk. Wissel intensieve arbeid af met rustige buitenritten, longeerwerk of speelse oefeningen. Dit houdt het paard gemotiveerd en voorkomt overbelasting.

Bij jonge paarden speelt gewenning een grote rol in de training. Het leren dragen van een hoofdstel, zadel of tuig vraagt om rustige opbouw. Elk nieuw voorwerp of elke nieuwe situatie wordt rustig geïntroduceerd. Vertrouwen groeit door positieve ervaringen in kleine stapjes. Dwang of haast kan leiden tot angst en blijvende problemen.

Naast het technische trainen speelt de omgang buiten het werk om een grote rol. Het ophalen uit de wei, het poetsen, de stalroutine: ook hier leert het paard hoe de mens zich gedraagt. Respectvol, kalm en duidelijk zijn in deze dagelijkse momenten versterkt het vertrouwen en vergemakkelijkt ook de training.

Soms ontstaan er trainingsproblemen. Het paard wil bijvoorbeeld niet meelopen, bokt bij het aansingelen of weigert een hindernis.

Belangrijk is om dan eerst te onderzoeken of er een fysieke oorzaak is, zoals pijn of ongemak. Daarna kan worden gekeken of het probleem voortkomt uit onduidelijkheid, angst of verkeerde trainingstechnieken. In veel gevallen kan een ervaren instructeur of gedragsspecialist ondersteunen bij het herstellen van het vertrouwen.

"In samenwerking staat wederzijds respect altijd boven prestatie."

Bij het trainen van paarden hoort ook het respecteren van hun grenzen. Niet elk paard is geschikt voor iedere discipline of belasting. Karakter, bouw en gezondheid bepalen mede wat verantwoord is. Soms betekent respectvol omgaan ook dat ambities van de eigenaar moeten worden aangepast aan het welzijn van het paard.

Uiteindelijk draait alles om samenwerking. Een goed getraind paard is geen robot, maar een partner die meewerkt vanuit vertrouwen. Dit wederzijds begrip maakt het werken met paarden niet alleen veiliger, maar vooral ook mooier en waardevoller.

Reflectie en praktische tips

Observeer je paard tijdens én buiten de training. Let op tekenen van ontspanning of spanning. Beloon kleine stappen in de goede richting en wees geduldig. Werk met korte, duidelijke oefeningen en sluit een training altijd positief af. Sta altijd open voor bijleren: iedere training is niet alleen voor het paard, maar ook voor de mens een leerproces.

Toelichting vaktermen

• Bekrachtigen: Het versterken van gedrag door een positieve ervaring als gevolg.
• Warming-up: Voorbereidende lichte bewegingen om het lichaam op te warmen vóór het zwaardere werk.
• Cooling-down: Afbouwen van de inspanning na het werk om herstel te ondersteunen.
• Gewenning: Proces waarbij het paard stap voor stap leert omgaan met nieuwe situaties of voorwerpen.

Aansluiting naar het volgende hoofdstuk

Met goede training en wederzijds begrip werk je dagelijks aan welzijn. Maar welzijn is nooit klaar; het blijft voortdurend groeien met je kennis en ervaring. In het afsluitende hoofdstuk bekijken we hoe je ook op lange termijn blijft zorgen voor het welzijn van je paard

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu voor een aanbiedingsprijs – reclamevrij en altijd bij de hand!