HOOFDSTUK 5 – Checklists voor preventie en noodsituaties

Structuur en zekerheid bij extreem weer

Extreme weersomstandigheden vragen om alertheid, structuur en snelheid van handelen. In stressvolle situaties – zoals bij een plotselinge hittegolf of vriesnacht – is het risico groot dat cruciale details over het hoofd worden gezien. Juist dan bewijzen goed voorbereide checklists hun waarde. Ze helpen om niets te vergeten en zorgen dat iedereen op stal weet wat er moet gebeuren.

In dit hoofdstuk vind je praktische checklists voor dagelijkse controle, voorbereiding op extreme omstandigheden én acute noodsituaties. Elk overzicht is ontworpen voor direct gebruik in de praktijk, geschikt voor zowel grote bedrijven als kleine particuliere houders.

“Wie in rust voorbereidt, handelt met vertrouwen in nood.”

Waarom werken met checklists?

Checklists zijn géén bureaucratische afvinklijstjes, maar een essentieel hulpmiddel voor professioneel stalmanagement. Ze ondersteunen het geheugen, verdelen verantwoordelijkheden en voorkomen misverstanden – zeker in een dynamische omgeving met meerdere verzorgers. Bovendien bieden ze houvast wanneer omstandigheden plotseling veranderen, bijvoorbeeld door storm, stroomuitval of een hittegolf.

De checklists in dit hoofdstuk zijn telkens opgebouwd uit vier onderdelen:

• Dagelijkse controlepunten;
• Voorbereidingsmaatregelen bij verwachte weersomstandigheden;
• Acute handelingen tijdens een crisis;
• Reflectievragen voor evaluatie en verbetering.

Ze zijn bedoeld om op stal geprint op te hangen of digitaal te delen met het team. Elk overzicht kan naar eigen inzicht worden aangepast.

Dagelijkse controle bij wisselvallig weer

Een korte maar krachtige routine helpt om risico’s tijdig te signaleren. Deze lijst is bedoeld voor dagelijks gebruik door de verantwoordelijke verzorger:

• Controleer temperatuur binnen en buiten, inclusief gevoelstemperatuur;
• Bekijk of alle drinksystemen werken en schoon zijn;
• Beoordeel of de ruwvoervoorziening toereikend is;
• Check ventilatie in de stal en schaduwplekken op de weide;
• Inspecteer looppaden op gladheid, obstakels of modder;
• Observeer paarden op tekenen van stress of ongemak;
• Bekijk de weersverwachting voor de komende 48 uur;
• Bespreek eventuele aanpassingen in het management met betrokkenen.

Voorbereiding bij aankondiging van extreem weer

Bij een voorspelde hittegolf of vorstperiode is tijdig handelen cruciaal. Deze checklist is bedoeld voor uitvoering binnen 24 uur na de waarschuwing.

Bij hitte (vanaf 28 °C gevoelstemperatuur):

• Extra waterpunten plaatsen en controleren;
• Schaduwplekken creëren of verbeteren;
• Trainingsschema’s aanpassen naar koelere uren;
• Elektrolyten klaarzetten voor inzet bij inspanning;
• Ventilatie in gebouwen nalopen en optimaliseren;
• Informatie delen met alle verzorgers, klanten of ruiters.

Bij vorst (onder -5 °C gevoelstemperatuur):

• Drinksystemen vorstvrij maken of lauw water inzetten;
• Ruwvoer en eventueel krachtvoer vooraf inslaan;
• Looppaden strooien en gevaarlijke zones markeren;
• Dekens klaarleggen voor paarden die deze nodig hebben;
• Tochtgevoelige stallen nalopen en waar nodig dichten;
• Sneeuwruimmaterialen (scheppen, zand) klaarzetten.

Handelen tijdens een acute noodsituatie

Soms slaan de omstandigheden sneller om dan verwacht. Denk aan plotselinge storm, uitval van water of elektriciteit, of extreme hitte. In zulke situaties biedt deze checklist direct houvast:

• Raadpleeg de dierenarts bij gezondheidsproblemen of twijfel;
• Breng paarden in veiligheid – geen open weides bij storm of bliksem;
• Zorg voor noodwatervoorraad (jerrycans, emmers);
• Informeer en coördineer met alle aanwezige medewerkers;
• Schakel elektrische apparaten waar nodig veilig uit;
• Zorg voor alternatieve voeding als levering uitblijft;
• Houd contactgegevens van hulpdiensten of gemeente bij de hand.

Evaluatie na afloop van een extreme periode

Na afloop van een hittegolf of vorstperiode is het belangrijk om te evalueren en te leren van de ervaringen. Gebruik deze reflectievragen binnen een week:

• Zijn er paarden ziek geworden of achteruitgegaan in conditie?
• Hebben zich incidenten of bijna-ongelukken voorgedaan?
• Welke maatregelen werkten goed? Wat kan beter?
• Ontbraken er materialen of voorzieningen?
• Werden de afspraken nageleefd en begrepen?
• Welke aanpassingen zijn nodig voor de volgende keer?
• Is de evaluatie gedeeld met het team en/of medeverzorgers?

Toelichting op gebruikte vaktermen

• Elektrolyten: Zouten zoals natrium en kalium, belangrijk voor vochtbalans en spierwerking, vooral bij zweten.
• Noodwatervoorziening: Reservevoorraad water, los van leidingen of automatische systemen.
• Evaluatieformulier: Document om ervaringen vast te leggen, gericht op verbeteren van procedures.

Van lijst naar routine: oefenen maakt verschil

Een checklist lijkt eenvoudig, maar maakt het verschil tussen paniek en paraatheid. Zeker op drukke bedrijven of bij tijdelijke afwezigheid van vaste verzorgers biedt een duidelijk overzicht structuur. Door de checklists zichtbaar op stal te hangen en periodiek te oefenen, worden ze vanzelf een vast onderdeel van het dagelijks werk.

Een praktische suggestie: houd aan het begin van zomer en winter een korte simulatieoefening. Bespreek dan samen wat er gedaan moet worden bij extreem weer. Dit verhoogt de paraatheid, verlaagt de foutgevoeligheid en versterkt de samenwerking.

Checklists zijn meer dan papierwerk – ze zijn een stille kracht in het welzijn van elk paard.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu voor een aanbiedingsprijs – reclamevrij en altijd bij de hand!