Hoofdstuk 1: Wat is Artrose?

Inleiding

Artrose is een van de meest voorkomende aandoeningen aan het bewegingsapparaat bij paarden en vormt een belangrijke oorzaak van chronische kreupelheid. Het betreft een progressieve, degeneratieve aandoening van de gewrichten die in eerste instantie het kraakbeen aantast, maar in een later stadium ook het onderliggende bot en omliggende weefsels zoals het gewrichtskapsel, de gewrichtsbanden en de synoviale membraan kan aantasten. De gevolgen zijn pijn, stijfheid en uiteindelijk een verminderde beweeglijkheid van het gewricht.

Veel paardeneigenaren krijgen vroeg of laat te maken met een paard dat symptomen vertoont van artrose. Daarom is het herkennen, begrijpen en vroegtijdig onderkennen van deze aandoening essentieel voor een passend en welzijnsgericht behandelplan. In dit hoofdstuk bespreken we wat artrose precies is, hoe het ontstaat, en waarom alertheid op vroege symptomen het verschil kan maken voor het comfort en de inzetbaarheid van het paard.

Inhoudelijke uitleg

Een gezond gewricht bestaat onder andere uit glad kraakbeen dat de uiteinden van botten bekleedt, synoviale vloeistof die het gewricht smeert, en een gewrichtskapsel dat alles bij elkaar houdt. Bij artrose wordt het kraakbeen dunner, onregelmatig en uiteindelijk deels of volledig afgebroken. Zonder de beschermende werking van dit kraakbeen ontstaat er wrijving tussen de botten. Dit leidt tot microbeschadigingen, ontstekingsreacties en pijn.

In reactie op deze schade probeert het lichaam het gewricht te stabiliseren door extra bot aan te maken op plaatsen waar dat normaal niet voorkomt – deze botwoekeringen worden osteofyten genoemd. Daarnaast kan het gewrichtskapsel verdikken, en neemt de kwaliteit en samenstelling van de gewrichtsvloeistof vaak af, waardoor de schokdemping en smering verslechteren.

“Een gewricht dat niet soepel beweegt, vertelt ons meer dan we soms willen zien.”

Artrose komt het vaakst voor in de gewrichten die zwaar belast worden of veel bewegingsvrijheid moeten toelaten. Bij paarden zijn dit onder andere:

• Het spronggewricht (bijvoorbeeld spat);
• De kogelgewrichten (vooral bij sportpaarden);
• Het kniegewricht;
• De halswervelgewrichten, met name bij oudere paarden.

Hoewel artrose vaak wordt gezien bij oudere paarden, kan het ook op jongere leeftijd ontstaan, bijvoorbeeld door trauma, overbelasting of aangeboren standsafwijkingen. De ontwikkeling is meestal langzaam en geleidelijk, wat het herkennen van vroege symptomen bemoeilijkt. Eigenaren nemen klachten vaak pas serieus als er duidelijke kreupelheid of prestatieverlies optreedt.

Vakterm toelichting

• Kraakbeen: Een elastisch weefsel dat botten in gewrichten bekleedt; essentieel voor soepele, pijnvrije beweging.
• Synoviale vloeistof: De vloeistof in het gewricht die zorgt voor smering en voeding van het kraakbeen.
• Osteofyten: Extra botuitsteeksels aan de randen van een gewricht, ontstaan bij slijtage of overbelasting.
• Degeneratief: Een proces waarbij de kwaliteit van een weefsel of structuur afneemt, meestal onomkeerbaar.

Praktijkvoorbeelden

• Een 14-jarig dressuurpaard toont herhaaldelijk lichte kreupelheid na zware trainingen. De dierenarts vindt artrose in het spronggewricht. Met aangepast trainingsregime, ontstekingsremmers en regelmatige beweging blijft het paard inzetbaar op lager niveau.
• Een 20-jarige recreatiepony toont in de winter stijfheid en een kortere paslengte. De symptomen verbeteren met warming-up en bij warm weer. De dierenarts stelt vermoedelijke artrose in de voorste kogelgewrichten vast. Met supplementen en aangepast beslag blijft het dier comfortabel.

Reflectie en praktische tips

Het beeld dat artrose enkel een ouderdomskwaal is, klopt niet. Hoewel leeftijd een risicofactor is, kunnen ook jonge paarden met deze aandoening te maken krijgen. Onregelmatige belasting, slechte bodemcondities of onvoldoende herstel na een blessure spelen hierin vaak een rol.

Tips voor toepassing in de praktijk:

• Observeer je paard dagelijks tijdens beweging én rustmomenten.
• Neem veranderingen in gedrag, zoals terughoudendheid bij werk of verminderde bereidheid tot buigen, serieus.
• Laat kreupelheid of stijfheid onderzoeken – ook als deze tijdelijk lijkt.
• Zorg voor goede hoefverzorging en passende training afgestemd op de leeftijd, conditie en mogelijkheden van het paard.
• Bespreek preventieve maatregelen zoals supplementen, aangepast beslag of regelmatige controle met een dierenarts.

Vroegtijdige herkenning en aangepast management kunnen de progressie van artrose aanzienlijk vertragen en het comfort van het paard verbeteren.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu  – reclamevrij en altijd bij de hand!