Hoofdstuk 2: Oorzaken van Artrose bij Paarden

Inleiding

De ontwikkeling van artrose bij paarden is zelden het gevolg van één enkele oorzaak. Meestal gaat het om een combinatie van interne en externe factoren die over langere tijd inwerken op de gewrichten. Dit samenspel van belasting, genetische aanleg, leefomstandigheden en eventuele (oude) blessures maakt artrose een complexe aandoening. Door inzicht te krijgen in deze oorzaken kunnen paardeneigenaren, trainers en verzorgers gerichte keuzes maken om slijtage te beperken en gewrichten langer gezond te houden.

In dit hoofdstuk bespreken we de belangrijkste risicofactoren die bijdragen aan het ontstaan en de versnelde ontwikkeling van artrose bij paarden, met praktijkvoorbeelden en handvatten voor vroegtijdige herkenning en preventie.

Inhoudelijke uitleg

Artrose ontstaat wanneer het evenwicht tussen belasting en herstel in het gewricht langdurig verstoord raakt. Normaal gesproken wordt kraakbeen continu vernieuwd en beschermd door synoviale vloeistof. Wanneer deze balans wegvalt, door overmatige belasting of verminderde kwaliteit van het kraakbeen, kunnen degeneratieve processen optreden. Belangrijke oorzaken en risicofactoren zijn:

• Overbelasting
  Chronische overbelasting is een van de meest voorkomende oorzaken. Dit kan ontstaan bij intensieve training, vooral in disciplines met veel wendingen, sprongen of abrupte tempowisselingen (zoals springen, western of eventing). Ook het vroeg en zwaar trainen van jonge paarden, voordat de skeletstructuur volledig is ontwikkeld, kan het kraakbeen onherstelbaar beschadigen.
• Trauma en letsel
  Gewrichtsbeschadigingen door een val, kneuzing, verstuiking of fractuur kunnen leiden tot beschadiging van het kraakbeen, ook als de buitenkant van het gewricht ogenschijnlijk genezen is. Microscopisch kleine scheurtjes of ontstekingsprocessen kunnen jarenlang na een blessure tot degeneratie leiden.
• Ouderdom
  Naarmate paarden ouder worden, vermindert de celactiviteit in het kraakbeen. Dit betekent dat herstelprocessen trager verlopen en de kwaliteit van het kraakbeen afneemt. De gewrichtsvloeistof verandert van samenstelling, waardoor de schokabsorberende functie vermindert.
• Afwijkende beenstand of hoefbalans
  Structurele scheefstand, zoals een verkeerde hoefhoek of ongelijke belasting door scheve bouw, zorgt voor ongelijkmatige druk op het gewricht. Hierdoor slijt het kraakbeen aan de zwaarbelaste zijde sneller. Ook foutief of onregelmatig bekappen of beslaan kan bijdragen aan disbalans in belasting.
• Onjuiste training of management
  Eenzijdige of slecht opgebouwde training leidt tot overbelasting van specifieke spiergroepen en gewrichten. Onvoldoende warming-up, trainen op harde of ongelijke ondergrond en te weinig herstelmomenten vergroten het risico op overbelasting.
• Genetische aanleg
  Sommige rassen en lijnen, zoals volbloeden en bepaalde warmbloeden, hebben een verhoogde gevoeligheid voor gewrichtsproblemen. Erfelijke afwijkingen in beenstand, bouw of beweging kunnen de kans op artrose vergroten, zeker bij intensief gebruik.
• Infecties of ontstekingen
  Gewrichtsontstekingen als gevolg van wondinfecties of septische artritis kunnen het kraakbeen blijvend aantasten. Zelfs een eenmalige infectie kan structurele schade veroorzaken die jaren later leidt tot artrose.

“Slijtage is zelden toeval; het is vaak het gevolg van belasting, aanleg en levensloop.”

Sommige risicofactoren kunnen worden voorkomen of beperkt (zoals trainingsaanpak), terwijl andere, zoals genetische aanleg of ouderdom, niet te vermijden zijn. Inzicht in deze oorzaken helpt om het management rond het paard hierop aan te passen.

Vakterm toelichting

• Gewrichtsbelasting: De krachten die op het gewricht inwerken tijdens beweging of rust; bij overmatige of asymmetrische belasting ontstaat slijtage.
• Biomechanica: De wetenschappelijke studie van beweging en krachtverdeling in het lichaam; afwijkingen hierin kunnen overbelasting veroorzaken.
• Septische artritis: Een bacteriële infectie van het gewricht die leidt tot hevige ontsteking en aantasting van het kraakbeen.

Praktijkvoorbeelden

• Een springpaard van 10 jaar ontwikkelt artrose in het kootgewricht. Jarenlange training op harde bodem zonder voldoende herstelmomenten leidde tot overbelasting van de voorbenen. Met aangepast beslag, trainingsherziening en ontstekingsremmende therapie wordt de situatie gestabiliseerd.
• Een jonge Welsh-pony van 6 jaar met een aangeboren standsafwijking (scheve hoeven) krijgt op latere leeftijd last van het kniegewricht. De ongelijke belasting van het been werd jarenlang niet gecorrigeerd, wat leidde tot versnelde slijtage.
• Een oude haflinger krijgt na een beenwond een gewrichtsontsteking in de kogel. Ondanks antibiotica blijft de gewrichtsfunctie beperkt en ontstaat op termijn artrose.

Reflectie en praktische tips

Kennis van de oorzaken van artrose biedt een waardevolle basis voor preventie. Door risicofactoren tijdig te herkennen en adequaat te handelen, kan veel gewrichtsschade worden voorkomen. Daarbij is samenwerking tussen hoefsmid, dierenarts, trainer en verzorger essentieel.

Tips voor toepassing:

• Laat jonge paarden rustig en geleidelijk wennen aan belasting; de eerste jaren zijn cruciaal.
• Plan voldoende rust- en hersteldagen tussen intensieve trainingssessies.
• Zorg voor regelmatige check-ups door een dierenarts, zeker bij paarden met een geschiedenis van blessures.
• Besteed structureel aandacht aan correcte hoefbalans en recht bekappen of beslaan.
• Train gevarieerd en op geschikte bodemcondities.

Een goed geïnformeerde eigenaar kan door bewuste keuzes de kans op artrose aanzienlijk verkleinen en het comfort van het paard verbeteren.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu  – reclamevrij en altijd bij de hand!