Hoofdstuk 3: Symptomen en Diagnose

Inleiding

Artrose is een aandoening die zich langzaam en vaak sluipend ontwikkelt. Juist daarom wordt het beginstadium regelmatig over het hoofd gezien of ten onrechte afgedaan als tijdelijke overbelasting, ouderdom of verminderde conditie. Toch is het vroegtijdig herkennen van de symptomen cruciaal. Hoe eerder de signalen worden opgemerkt, hoe groter de kans om met gerichte maatregelen verdere slijtage te beperken. In dit hoofdstuk bespreken we de meest voorkomende symptomen van artrose bij paarden, en hoe dierenartsen tot een betrouwbare diagnose komen.

Inhoudelijke uitleg

De symptomen van artrose zijn divers en kunnen verschillen afhankelijk van welk gewricht is aangedaan, hoe ver het proces gevorderd is, en wat de belasting en gevoeligheid van het individuele paard zijn. De volgende verschijnselen komen regelmatig voor en kunnen in combinatie een indicatie vormen:

• Stijfheid na rust
  Paarden met artrose bewegen moeizaam na een periode van stilstand, bijvoorbeeld bij het uit de stal halen. Deze stijfheid is vaak meer uitgesproken bij koud of vochtig weer en verbetert meestal na enkele minuten stappen.
• Verminderde prestaties
  Een paard met artrose kan minder soepel bewegen, toont minder looplust of heeft moeite met specifieke oefeningen zoals zijgangen, galopwissels of verzamelen.
• Lichte tot matige kreupelheid
  Deze kan wisselend aanwezig zijn, afhankelijk van de belasting, bodemcondities of weersomstandigheden. Soms is er geen duidelijke kreupelheid, maar wel een onregelmatigheid in het bewegingspatroon.
• Gewrichtszwelling of warmte
  Bij sommige vormen van artrose is het gewricht gezwollen of voelt het warmer aan. Deze zwelling ontstaat door irritatie van het gewrichtskapsel of door vochtophoping.
• Pijnreactie bij aanraking of buiging
  Het paard kan reageren op aanraking of weigeren het been te buigen zoals gewoonlijk, wat kan wijzen op ongemak.
• Gedragsveranderingen
  Signalen zoals bokken bij het aansingelen, protest bij het opstappen of verminderde bereidheid tot bewegen kunnen wijzen op gewrichtspijn, vooral als deze gedragingen nieuw zijn of verergeren.

Deze klachten ontwikkelen zich meestal geleidelijk. Een paard dat eerst alleen wat traag op gang komt, kan na verloop van tijd bij normale arbeid onregelmatig of kreupel gaan lopen. Let ook op asymmetrie in het bewegingspatroon; veel paarden compenseren klachten langdurig zonder duidelijke uitval.

“Wie goed kijkt, ziet de signalen van artrose vaak al voordat het kreupel wordt.”

Diagnose

De diagnose van artrose begint altijd met een zorgvuldig klinisch onderzoek. Dit bestaat uit meerdere onderdelen die elkaar aanvullen en samen een betrouwbaar beeld geven van de toestand van het gewricht:

• Anamnese
  De dierenarts bevraagt de eigenaar over het gedrag, de trainingsbelasting, eerdere blessures, prestaties en eventuele veranderingen. Dit helpt om een tijdlijn en mogelijke oorzaken in kaart te brengen.
• Bewegingsonderzoek
  Het paard wordt beoordeeld in stap en draf, op harde en zachte bodem, op de rechte lijn en op de volte. Hierbij wordt gelet op stijfheid, onregelmatigheid of andere afwijkingen in het bewegingspatroon.
• Buigproeven
  Door het buigen van een gewricht gedurende enkele seconden en vervolgens het paard direct in draf te laten bewegen, kan een eventuele pijnreactie uitgelokt worden die duidt op een probleem in dat gewricht.
• Palpatie en visuele inspectie
  De dierenarts onderzoekt de gewrichten op zwelling, warmte of gevoeligheid. Ook de symmetrie en bespiering van het lichaam kunnen waardevolle aanwijzingen geven.
• Beeldvorming
  Wanneer het klinisch onderzoek een aanwijzing geeft voor artrose, wordt dit vaak bevestigd via beeldvorming:
  • Röntgenfoto’s maken botveranderingen, gewrichtsspleetversmalling of osteofyten zichtbaar.
  • Echografie wordt gebruikt om de weke delen rond het gewricht te beoordelen, bijvoorbeeld het gewrichtskapsel of vochtophoping.
  • Scintigrafie of MRI kan nodig zijn bij vage of complexe klachten die met standaardmethoden niet goed zichtbaar worden. Dit gebeurt in gespecialiseerde klinieken.

Vakterm toelichting

• Buigproef: Een test waarbij het been kort gebogen wordt om pijn of kreupelheid te provoceren. Een positieve reactie kan duiden op gewrichtsproblemen.
• Osteofyten: Nieuwe botaanwas aan de randen van een gewricht, vaak zichtbaar op röntgenbeelden bij gevorderde artrose.
• Anamnese: De verzameling van gegevens over het paard door middel van vragen aan de eigenaar over gedrag, gebruik en klachtenhistorie.
•  

Praktijkvoorbeelden

• Een 15-jarige merrie toont tijdens koude ochtenden moeite met buigen in haar hals. De eigenaar merkt op dat ze ‘wat stroever’ is. Beeldvorming bevestigt artrose in het halsgewricht. Met ondersteunende behandelingen blijft ze comfortabel inzetbaar voor lichte recreatie.
• Een 8-jarige springpony heeft moeite met het goed aanspringen in galop aan één kant. Hoewel er geen duidelijke kreupelheid zichtbaar is, wijst verder onderzoek uit dat het spronggewricht tekenen van beginnende artrose vertoont, waarschijnlijk als gevolg van een oude blessure.

Reflectie en praktische tips
Het herkennen van artrose vraagt om een scherp oog en regelmatige observatie. Paarden geven vaak subtiele signalen, die makkelijk worden toegeschreven aan gedrag, weersinvloeden of verminderde motivatie. Door deze signalen serieus te nemen, kan tijdige behandeling worden ingezet om comfort en bewegingsvrijheid te behouden.

Wie regelmatig de beweging, het gedrag en de prestaties van zijn paard beoordeelt, bouwt kennis op die essentieel is voor vroegtijdige herkenning van gewrichtsproblemen. In combinatie met een goede samenwerking met dierenarts, hoefsmid en trainer, kan dit leiden tot een aanzienlijk betere kwaliteit van leven voor het paard – ook op de lange termijn.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu  – reclamevrij en altijd bij de hand!