Hoofdstuk 7 – Nazorg voor merrie en veulen

Inleiding

Na een succesvolle geboorte en de eerste kritieke uren volgt een belangrijke fase van nazorg. Hoewel het grootste risico achter de rug lijkt, is zorgvuldige begeleiding in de eerste dagen en weken van essentieel belang.

Zowel de merrie als het veulen moeten herstellen, zich aanpassen en zich ontwikkelen in hun nieuwe situatie. In dit hoofdstuk bespreken we hoe de verzorging na de geboorte optimaal kan worden ingericht om gezondheid, welzijn en groei van beide dieren te waarborgen.

Inhoudelijke uitleg

Direct na de eerste 24 uur is het belangrijk de gezondheid van merrie en veulen dagelijks zorgvuldig te observeren.Hoewel het veulen in principe vitaal moet zijn, kunnen subtiele signalen alsnog wijzen op zich ontwikkelende problemen. Alertheid in deze fase voorkomt dat kleine afwijkingen uitgroeien tot ernstige complicaties.

"Herstel en zorg leggen de basis voor de toekomst."

Nazorg bij de merrie

De merrie ondergaat na de geboorte aanzienlijke lichamelijke veranderingen. De baarmoeder begint aan het proces van involutie: het terugkeren naar de oorspronkelijke grootte en toestand. Deze terugvorming duurt gemiddeld zes weken. Gedurende deze periode kan geringe uitvloeiing (lochia) optreden. Deze is aanvankelijk roodbruin en neemt geleidelijk in hoeveelheid en kleur af. Overmatige, stinkende of etterige uitvloeiing kan duiden op een baarmoederontsteking en vereist onmiddellijk veterinair onderzoek.

Het herstelproces vraagt om voldoende energie. Daarom blijft goede voeding cruciaal. De melkproductie (lactatie) vraagt veel van de merrie. Haar energie-, eiwit- en mineralenbehoefte ligt in deze periode aanzienlijk hoger dan tijdens de dracht. Vaak wordt het rantsoen aangepast met extra krachtvoer, eiwitrijke voeders of speciale merriebrokken, altijd afgestemd op het individuele dier. Voldoende schoon drinkwater is onmisbaar, aangezien melkproductie ook veel vocht vergt.

Naast voeding is ook beweging belangrijk. Zodra de merrie zich stabiel en fit voelt, is dagelijks weidegang of lichte beweging aan te bevelen. Dit ondersteunt de spijsvertering, bevordert de baarmoederinvolutie en voorkomt spierverval of stijfheid.

Hoefverzorging blijft noodzakelijk. Door het extra gewicht tijdens de dracht kan de stand van de hoeven tijdelijk veranderen. Een bekapping binnen enkele weken na de geboorte voorkomt overmatige groei of belasting van het hoefmechanisme.

Verder is sociaal contact voor de merrie van groot belang. Indien mogelijk wordt zij gehouden in een rustige omgeving waar zij haar veulen kan opvoeden, maar toch contact heeft met soortgenoten. Stressvolle situaties of veelvuldig wisselen van stalgenoten worden bij voorkeur vermeden.

Nazorg bij het veulen

De eerste weken zijn voor het veulen cruciaal in zijn verdere ontwikkeling. Een gezond veulen is levendig, nieuwsgierig, drinkt regelmatig (gemiddeld tien tot twintig keer per etmaal) en vertoont actieve speelmomenten. Groeiachterstand, sloomheid of afwijkend gedrag zijn signalen voor nader onderzoek.

De dagelijkse controle bestaat uit het observeren van het drinkgedrag, controleren van de navel (droog, schoon en niet gezwollen), de ademhaling, lichaamstemperatuur en mestproductie. De navel wordt de eerste dagen vaak tweemaal daags ontsmet om infecties te voorkomen.

Binnen enkele dagen wordt het veulen gecontroleerd door een dierenarts. Hierbij let men onder meer op hart- en longgeluiden, stand van de benen, gewrichten, navelstatus en het algemene gedrag. Afwijkingen zoals navelbreuken, standsafwijkingen van de benen of onvoldoende antistoffen worden vroegtijdig opgespoord zodat een passende behandeling tijdig kan starten.

In sommige gevallen ontwikkelen veulens standsafwijkingen van de benen, zoals doorgezakte kogels of afwijkende stand van de hoeven. Vroege begeleiding met passende hoefverzorging (orthopedisch bekappen) kan vaak corrigerend werken zolang de groeischijven in de botten nog open zijn. Het tijdig signaleren van dergelijke afwijkingen is daarom van groot belang.

"Vroege zorg en observatie bepalen de kwaliteit van de latere ontwikkeling."

De ontworming van het veulen start vaak al vanaf de tweede levensmaand, afhankelijk van de stalomstandigheden en het advies van de dierenarts.

Veulens zijn gevoelig voor bepaalde wormsoorten zoals spoelwormen (Parascaris equorum) die in jonge dieren ernstige darmproblemen kunnen veroorzaken.

Socialisatie begint al vroeg. Het contact met de moeder en soortgenoten is essentieel voor het leren van normaal paardengedrag. Jonge veulens die in kuddeverband opgroeien, ontwikkelen betere sociale vaardigheden en zelfvertrouwen dan veulens die geïsoleerd worden grootgebracht.

Het spenen

Hoewel het spenen — het scheiden van merrie en veulen — pas later in het eerste levensjaar plaatsvindt, wordt in deze fase al de basis gelegd voor een soepel speningsproces. Door het veulen vanaf jonge leeftijd in contact te brengen met mensen, leert het gewenning aan aanraking, halster, poetsen en rustige omgang. Dit vroege hanteren wordt ook wel imprinting of vroege gewenning genoemd, mits het met respect en zonder dwang wordt uitgevoerd.

Een veulen dat positieve ervaringen opdoet met mensen in de eerste levensmaanden, zal later doorgaans makkelijker in de omgang en training zijn.

Praktische reflectie

De nazorgperiode vraagt om geduld, kennis en dagelijkse aandacht. Door zowel de merrie als het veulen in deze weken optimaal te ondersteunen, leggen we het fundament voor een gezond paard met een sterke basis voor de toekomst. Zorgvuldige observatie, tijdige controles en rustige, positieve begeleiding vormen de sleutel tot succes.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!