Hoofdstuk 6 – EMND in de praktijk

Ervaringen, signalen en management

Ziektebeelden zijn in theorie vaak duidelijk, maar in de dagelijkse stalpraktijk zelden zo herkenbaar als in de boeken. EMND is daarvan een treffend voorbeeld. De signalen zijn subtiel, sluipend en variabel. Niet elk paard laat dezelfde symptomen zien, en wat de een alarmerend vindt, wordt door een ander afgedaan als ‘normaal ouder worden’. In dit hoofdstuk kijken we naar de praktijk: hoe ziet EMND eruit in het dagelijks leven met een paard, hoe kun je veranderingen tijdig opmerken, en hoe richt je de verzorging praktisch in?

Leven met een veranderend paard

Een paard met EMND is niet per definitie ziek in de klassieke zin van het woord. Het is vaak alert, eet goed en komt je begroeten bij de stal. Tegelijkertijd verandert er langzaam iets in de motoriek. Een kleine onbalans bij het omdraaien in de box, een plotselinge huivering bij aanraking van de schouder, of een licht trillende spier onder het zadel. In de beginfase zijn dit vaak signalen die worden toegeschreven aan kou, spanning of training. Pas als er meer verschijnselen bijkomen – verminderde spiermassa, afwijkende houding, onzeker lopen – ontstaat het besef dat er iets structureels mis is.

“EMND laat zich niet in één moment herkennen, maar in een patroon van veranderingen.”

Voor veel eigenaren is het vooral verwarrend: het paard lijkt in orde, maar presteert niet meer zoals voorheen. De draf mist impuls, het zadel lijkt ‘niet meer lekker te liggen’ en het paard loopt liever achteruit dan voorwaarts. Soms wordt dit gedrag pas serieus genomen als ook het lichaam zichtbaar verandert. Ingevallen flanken, schouders zonder spierdekking, een verhoogde halshouding – signalen die niet meer te negeren zijn.

Observeren zonder interpreteren

De sleutel tot tijdige herkenning ligt in objectieve observatie. Niet wat je denkt dat het is, maar wat je feitelijk ziet. Een handige methode is om foto’s en video’s te maken van het paard in rust en in beweging. Door deze regelmatig te vergelijken, valt het eerder op wanneer spiermassa verdwijnt, de houding verandert of het bewegingsritme afwijkt.

Ook het dagelijks hanteren van het paard is een bron van informatie. Is het paard minder actief bij het naar buiten brengen? Reageert het anders op aanraking, of wordt het juist passief? Let op kleine verschuivingen in gedrag en bewegingspatroon, en bespreek ze tijdig met stalgenoten of je dierenarts.

Managementaanpassingen in de praktijk

Zodra de diagnose EMND gesteld is, verandert er veel in de dagelijkse verzorging. Een paard dat eerder probleemloos in een kudde liep, heeft nu meer rust nodig. De stal wordt aangepast met extra bodembedekking, de voerplek wordt verlaagd of ruimer gemaakt, en beweging wordt bewuster gepland.

In de praktijk betekent dit vaak dat het paard een vast, overzichtelijk ritme krijgt, met voldoende herhaling, rustmomenten en ondersteuning. De training stopt of wordt sterk vereenvoudigd. Lichte beweging blijft waardevol, maar alleen als het paard daar fysiek en mentaal baat bij heeft. Soms is een dagelijkse wandeling aan de hand beter dan een half uur stappen onder het zadel.

Ook contact met soortgenoten blijft belangrijk. Paarden met EMND hebben baat bij rustige weidegang met sociale steun, maar zonder druk. Een stabiele kudde met lage onderlinge stress is ideaal. Stressvolle groepsdynamiek kan symptomen verergeren en het vertrouwen van het paard ondermijnen.

Mentale belasting voor de eigenaar

Leven met een paard dat langzaam achteruitgaat vraagt veel van de eigenaar. De loyaliteit blijft, maar ook twijfel, zorgen en soms schuldgevoel. Doe ik genoeg? Had ik het eerder kunnen weten?

Het is belangrijk om te erkennen dat EMND geen gevolg is van één fout of gebrek aan zorg. Het is een aandoening die zich in stilte ontwikkelt en pas in een laat stadium zichtbaar wordt. Wat telt, is wat je nu doet: het aanpassen van de zorg, het volgen van supplementatie, het zorgen voor rust, structuur en veiligheid.

Voor sommige eigenaren helpt het om een logboek bij te houden met observaties, behandelingen en reacties op voeding of beweging. Dit helpt bij het herkennen van patronen en geeft ook houvast in gesprekken met de dierenarts.

Een stalvoorbeeld

Op een pensionstal in het oosten van het land kreeg een 17-jarige ruin de diagnose EMND. De eigenaar had al langer twijfels over zijn veranderende gangwerk, maar andere paarden liepen ook ‘wat stram’ in de winter. Na bloedonderzoek en spierbiopt werd duidelijk wat er speelde. De stal paste direct het voerschema aan, zorgde voor extra weidegang en de eigenaar besloot de training volledig los te laten. Het paard leeft sindsdien in een kleine, rustige kudde en wandelt dagelijks in de hand. Zijn toestand is gestabiliseerd en de eigenaar ervaart – ondanks de beperking – nog steeds wederzijdse verbondenheid.

Reflectie en toepassing

EMND in de praktijk vraagt om aanpassing, aanvaarding en alertheid. Niet alleen bij het paard, maar ook bij de mens eromheen. Door veranderingen serieus te nemen, zorg op maat te bieden en het welzijn centraal te zetten, kun je het verschil maken tussen achteruitgang en behoud van levenskwaliteit. Soms betekent dat minder doen – en meer observeren, begeleiden en steunen.

Zorg is geen strijd tegen verlies, maar een vorm van trouw in verandering.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!