Hoofdstuk 2: Risicoanalyse en preventie – Hoe je stal veiliger wordt

Een solide noodplan begint met een grondige risicoanalyse. Zonder een duidelijk beeld van de mogelijke gevaren blijft iedere voorbereiding oppervlakkig. Elk paardenbedrijf heeft zijn eigen specifieke risico’s, afhankelijk van de locatie, de bouw van de stal, het aantal paarden, het personeel en de omgevingsfactoren. Door systematisch in kaart te brengen waar de kwetsbaarheden liggen, ontstaat de basis waarop preventieve maatregelen kunnen worden genomen.

Veel risico’s liggen op het eerste gezicht voor de hand: brand door kortsluiting, uitbraak van een besmettelijke ziekte, wateroverlast bij hevige regenval of stormschade aan gebouwen. Maar ook minder voor de hand liggende situaties verdienen aandacht, zoals het uitvallen van elektriciteit, het vastlopen van poorten bij stroomstoringen of belemmerde toegang voor hulpdiensten door slecht bereikbare wegen. Een risicoanalyse dwingt tot het stellen van lastige vragen: wat als de stalbrandmelder niet functioneert? Hoe wordt gehandeld als de gebruikelijke vluchtroute is geblokkeerd? Is er voldoende verlichting bij nachtelijke evacuaties?

“Voorkomen begint met inzicht in de risico’s.”

Bij brandveiligheid verdient vooral de elektrische installatie aandacht. Verouderde bedrading, loshangende kabels of onjuiste aansluitingen vormen vaak de oorzaak van stalbranden. Elektrische controle door een erkend installateur is daarom essentieel en moet periodiek worden herhaald. Ook het gebruik van elektrische apparaten in de stal moet kritisch worden beoordeeld. Verlengt snoeren, mobiele kachels of onbeheerde opladers verhogen het brandrisico aanzienlijk.

Verder zijn opslag en omgang met brandbare materialen een veelvoorkomend risico. Hooi en stro kunnen bij onjuiste opslag broei veroorzaken, wat kan leiden tot spontane zelfontbranding. Opslagplaatsen moeten daarom goed geventileerd, droog en gecontroleerd zijn. Chemische middelen zoals schoonmaakmiddelen, desinfectantia en brandstoffen horen op een aparte, goed afgesloten locatie opgeslagen te worden, buiten bereik van paarden én buiten de directe omgeving van elektrische installaties.

Naast brandrisico’s vormt wateroverlast een groeiend gevaar. Door veranderend klimaat komen extreme regenval en overstromingen steeds vaker voor. Stallen die in laaggelegen gebieden staan, kunnen bij zware neerslag snel onder water komen te staan. Daarom is het van belang om de ligging van het terrein in kaart te brengen en na te denken over waterafvoer, noodpompen en verhoogde opslag van voer en strooisel. Daarnaast moeten veilige vluchtplaatsen beschikbaar zijn waar paarden naartoe gebracht kunnen worden bij overstroming.

Ook stormschade vraagt om voorbereiding. Loszittende daken, oude bomen in de nabijheid van stallen of slecht verankerde omheiningen kunnen bij zware storm grote schade aanrichten en gevaarlijke situaties veroorzaken. Regelmatige inspecties van gebouwen en terreinen, gecombineerd met preventief onderhoud, verkleinen het risico op letsel of schade aanzienlijk.

Bij de risicoanalyse mogen ook menselijke factoren niet ontbreken. Wie zijn de vaste medewerkers, wie de incidentele bezoekers? Zijn er duidelijke instructies beschikbaar voor iedereen die op het bedrijf aanwezig is? Onwetendheid of onervarenheid bij bezoekers kan tijdens een calamiteit leiden tot extra risico’s. Duidelijke communicatie, informatieborden, en heldere instructies dragen bij aan veiligheid.

Een vaak onderschat element van preventie is de bereikbaarheid van hulpdiensten. Brandweerwagens of dierenambulances moeten het terrein snel en veilig kunnen bereiken. Te smalle oprijlanen, afgesloten hekken of geparkeerde voertuigen kunnen de toegang belemmeren. Controleer daarom regelmatig of de toegangswegen goed bereikbaar zijn en of poorten bij calamiteiten direct geopend kunnen worden.

Tot slot is het belangrijk om de risicoanalyse periodiek te herzien. Bedrijfssituaties veranderen: nieuwe gebouwen, uitbreiding van het paardenbestand of gewijzigde wetgeving kunnen nieuwe risico’s introduceren. Het noodplan moet daarom als een dynamisch document worden beschouwd dat meebeweegt met de ontwikkelingen op het bedrijf.

De risicoanalyse vormt de fundering waarop alle verdere onderdelen van de noodplanning worden gebouwd. Door scherp en kritisch te kijken naar de eigen situatie, kunnen veel gevaren vroegtijdig worden onderkend en voorkomen. Daarmee wordt niet alleen de veiligheid van paarden en mensen vergroot, maar ontstaat ook rust en vertrouwen voor iedereen die op het bedrijf werkt of verblijft.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu  – reclamevrij en altijd bij de hand!