Hoofdstuk 5 – Dagelijkse wondverzorging en genezingsproces

Inleiding

Wanneer de eerste hulp is verleend en de wond medisch is beoordeeld, begint een proces dat vaak minder spectaculair is, maar minstens zo belangrijk: de dagelijkse wondverzorging. Een wond geneest niet vanzelf goed – het vraagt om zorgvuldigheid, tijd en aandacht. Elke fase van het herstelproces stelt andere eisen aan de verzorging. In dit hoofdstuk leer je hoe wondgenezing bij paarden verloopt, wat jouw rol daarin is, en waar je op moet letten om het herstel optimaal te ondersteunen.

Het natuurlijke genezingsproces in vier fasen

Wondgenezing verloopt in een vaste volgorde, die bij een gezond paard vanzelf op gang komt. Door de fases te herkennen, weet je beter wat je kunt verwachten en wanneer je alert moet zijn op afwijkingen.

1. De ontstekingsfase (dag 1–3)
   Na het ontstaan van een wond trekken bloedvaten samen om bloedverlies te beperken. Tegelijk komen er bloedplaatjes en ontstekingscellen vrij. Deze zorgen voor een natuurlijke reiniging van de wond: bacteriën en dode cellen worden afgebroken. Zwelling, warmte en roodheid zijn in deze fase normaal – zolang ze niet excessief zijn of gepaard gaan met stinkend vocht of koorts.

2. De regeneratiefase (dag 3–10)
   Nu begint het lichaam met opbouw. Er ontstaat nieuw bindweefsel (granulatieweefsel), dat er roze en vochtig uitziet. Vanuit de wondranden groeit nieuw epitheelweefsel over dit granulatieweefsel heen. Een gezonde wond wordt in deze fase kleiner, schoner en egaler van kleur.
3. De maturatiefase (vanaf dag 10)
   Het nieuwe weefsel wordt sterker en stabieler. In deze fase zie je dat de wond dichtgaat, maar de huid is nog dun en kwetsbaar. Haar groeit meestal pas later terug. De kans op littekenvorming is nu afhankelijk van de oorspronkelijke schade, locatie en bewegelijkheid van het gebied.
4. De remodelleringsfase (weken tot maanden)
   Hierin herstelt het weefsel zijn sterkte en structuur. Littekens worden minder opvallend en de huid krijgt zijn stevigheid terug. Deze fase duurt het langst en is vaak minder zichtbaar, maar wel van belang bij sportpaarden of wonden op dragende delen van het lichaam.

"Een wond heelt niet in één dag – maar elke dag verzorging telt."

Hoe verzorg je een wond dagelijks?

De verzorging hangt af van de fase waarin de wond zich bevindt. Een vers geopende wond vraagt om andere zorg dan een wond die al bijna gesloten is. Toch zijn er enkele vaste elementen die bij elke verzorging terugkeren:

• Reinigen: Spoel vuil, wondvocht en korsten voorzichtig weg met lauw water of fysiologisch zout. Gebruik geen harde straal, maar werk met een zachte doek of spuit.
• Inspecteren: Kijk dagelijks naar veranderingen in kleur, geur, zwelling of wondvocht. Gebruik eventueel foto's om het verloop vast te leggen.
• Beschermen: Beslis of de wond open mag blijven (droge, oppervlakkige wonden) of afgedekt moet worden (wonden met veel beweging, vuil of vocht).
• Voorkom irritatie: Gebruik geen sprays of zalven zonder advies. Sommige producten vertragen juist de genezing of veroorzaken wild vlees.

Het is belangrijk dat je je paard tijdens de verzorging goed observeert. Is hij onrustig, gevoelig bij aanraking, of lijkt de wond pijnlijker dan eerder? Dat kan wijzen op beginnende infectie of andere complicaties.

Omgaan met verbanden en wondbedekking

Niet elke wond moet worden verbonden. Kleine, droge wonden kunnen in veel gevallen beter aan de lucht genezen. Bij grotere wonden, wonden op bewegende delen of in een vervuilde omgeving is afdekken met een steriel verband wél verstandig. Wissel verbanden dagelijks of volgens advies van de dierenarts, en let erop dat de huid rondom de wond droog blijft om verweking te voorkomen.

Het gebruik van honingzalf, wondgels of zachte pasta’s is alleen zinvol als je weet welk effect je wilt bereiken. Deze middelen moeten passen bij de fase van genezing – wat in het begin heilzaam is, kan later juist belemmeren. Overleg hierover met je dierenarts.

Beweging, rust en voeding

Een paard met een wond hoeft niet altijd volledige boxrust te krijgen, maar overbelasting van het aangedane lichaamsdeel moet vermeden worden. Te veel beweging vertraagt de wondsluiting en kan het nieuwe weefsel beschadigen. Tegelijkertijd is lichte beweging gunstig voor de doorbloeding en voorkomt het stijfheid.

Goede voeding ondersteunt het genezingsproces. Een gebalanceerd rantsoen met voldoende eiwitten, zink en vitamine C helpt het lichaam om nieuw weefsel aan te maken. Bij paarden met vertraagde genezing kan supplementatie overwogen worden, maar overleg dit altijd met een dierenarts of voedingsspecialist.

Reflectie: consequentie en geduld

Wondverzorging vraagt niet om spectaculaire handelingen, maar om dagelijkse discipline. Juist het opvolgen van een eenvoudige routine – elke dag observeren, reinigen en indien nodig beschermen – maakt het verschil. Sla je verzorgingsmomenten over, gebruik je ongeschikte producten of ben je te snel met afbouwen, dan kan dat de genezing verstoren.

Een wond die goed geneest, is vaak het resultaat van zorgvuldigheid en geduld. Door elke fase van het genezingsproces te herkennen en te respecteren, geef je je paard de beste kans op volledig herstel.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!