Hoofdstuk 7 – Preventie en wondbeheer op stal en in de wei

Inleiding

Hoewel het belangrijk is om te weten hoe je een wond moet behandelen, is voorkomen natuurlijk altijd beter. Paarden zijn nieuwsgierig, actief en sociaal, maar ook kwetsbaar: een onhandige beweging, een verkeerd geplaatst hek, of een moment van stress kan al tot verwondingen leiden. Gelukkig kun je als eigenaar of verzorger veel doen om risico’s te beperken. Dit hoofdstuk gaat over preventie in de breedste zin – van stalmanagement tot weidebeheer, en van sociale dynamiek tot dagelijkse routines.

Waarom preventie zoveel effect heeft

De meeste verwondingen bij paarden ontstaan niet door extreme situaties, maar door alledaagse omstandigheden. Een loshangend touw, een scherpe afrastering, een verkeerd zadel, of een onrustige kudde: het zijn juist de kleine dingen die grote gevolgen kunnen hebben.

Door regelmatig stil te staan bij de leefomgeving en gewoontes rondom je paard, kun je risico’s vroegtijdig signaleren en aanpakken. Niet door je paard in te pakken in bubbeltjesplastic, maar door bewust te kiezen voor veiligheid en overzicht.

"Goede wondverzorging begint lang vóórdat er een wond ontstaat."

Stal en omheining: risico’s herkennen en aanpakken

Een veilige stal is schoon, overzichtelijk en vrij van scherpe randen of uitstekende onderdelen. Controleer regelmatig:

• Voerbakken, drinksystemen en hekbeslag: zijn deze stevig bevestigd, zonder scherpe randen of roestige onderdelen?
• Deuropeningen en staldeuren: sluiten ze goed? Zitten er geen splinters of metaalranden?
• Bodembedekking: een schone, droge stalbodem verkleint de kans op uitglijden of huidproblemen.

Ook buiten geldt: loop regelmatig de omheining na. Afrastering moet goed zichtbaar, stevig en paardvriendelijk zijn. Vermijd prikkeldraad of dunne ijzerdraad. Kunststof lint of gladde houten planken zijn veiliger opties. Let ook op uitstekende palen, gebroken planken of doorhangende linten.

Weidepoorten en doorgangen zijn extra gevoelig voor verwondingen. Zorg dat paarden elkaar hier niet kunnen vastzetten of klemrijden.

Kuddegedrag en sociale veiligheid

Paarden leven van nature in groepen. In die groepen ontstaan sociale verhoudingen: sommige paarden zijn dominant, anderen onderdanig. Bij verkeerd samengestelde groepen of te weinig ruimte kan dit leiden tot conflicten en verwondingen door trappen of bijten.

Observeer je kuddegedrag regelmatig. Let op spanningen bij voermomenten, schuilplaatsen of nieuwe paarden in de groep. Zorg voor voldoende ruimte, meerdere hooiruiven en uitwijkmogelijkheden. Een veilige kudde is stabiel, sociaal en rustig.

Bij het (her)introduceren van paarden is het verstandig dit geleidelijk te doen – bijvoorbeeld via een hek of met tussenpozen – zodat paarden elkaar kunnen leren kennen zonder fysiek risico.

Materiaalgebruik en training

Niet alleen de omgeving, maar ook wat je met het paard doet, bepaalt de kans op wonden. Slecht passend tuig veroorzaakt drukplekken of schuurwonden. Controleer regelmatig of het zadel, hoofdstel en singel goed liggen, en schakel bij twijfel een zadelpasser in.

Tijdens training is het belangrijk dat je geleidelijk opbouwt en let op vermoeidheid of spanning. Overbelasting of schrikreacties kunnen leiden tot valpartijen of struikelen – met bijbehorende verwondingen. Werk vanuit rust en vertrouwen, met passende bescherming als beenbeschermers of peesbeschermers indien nodig.

Let ook op de ondergrond: een gladde, natte of oneffen bodem verhoogt het risico op uitglijden en schaafwonden.

Dagelijkse routines als preventiemoment

Vaak zitten de beste preventiemaatregelen in je dagelijkse routine. Door je paard bij het poetsen, voeren of uit de wei halen goed te bekijken, merk je kleine wondjes of veranderingen snel op. Regelmatig borstelen helpt niet alleen bij huidgezondheid, maar ook bij het vroegtijdig signaleren van zwellingen, gevoeligheden of schuurplekken.

Loop je stal, weide en paddock wekelijks na met een ‘risicobril’: wat kan hier misgaan? Wat zou er gebeuren als een paard schrikt of uitglijdt? Zo bouw je een veilige omgeving op waarin jouw paarden zich vrij en zonder gevaar kunnen bewegen.

Toepassing: een systeem van beheer

Preventie vraagt om structuur. Overweeg een onderhoudskalender voor stal en weide, met vaste momenten voor controle. Maak foto's van gevaarlijke situaties en los ze gericht op. Betrek ook andere stalgebruikers in je veiligheidsaanpak: gezamenlijk ben je verantwoordelijk voor de leefomgeving.

Bedenk: elke wond die je voorkomt, bespaart je zorgen, kosten en ongemak voor je paard. Preventie is geen eenmalige actie, maar een doorlopende houding van zorg en oplettendheid.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!