Hoofdstuk 2 – Drachtmanagement: verzorging van de drachtige merrie

Inleiding

Na een succesvolle bevruchting breekt er een periode aan waarin de gezondheid van de merrie rechtstreeks invloed heeft op de ontwikkeling van het ongeboren veulen. Een goede begeleiding tijdens de dracht is daarom cruciaal. De dracht van een paard duurt gemiddeld elf maanden, met kleine variaties afhankelijk van het individu, het seizoen en soms het geslacht van het veulen. In deze maanden groeit een minuscuul embryo uit tot een volledig ontwikkeld veulen. Tijdens dit proces is de zorg voor de merrie gericht op het ondersteunen van haar welzijn, het voorkomen van complicaties en het bevorderen van een optimale ontwikkeling van het veulen.

Inhoudelijke uitleg

De eerste maanden van de dracht verlopen vaak relatief onopvallend. In deze vroege fase nestelt het embryo zich in de baarmoederwand, waar het zich langzaam begint te ontwikkelen. Tijdens de eerste controle, meestal rond de veertien tot zestien dagen na de dekking, controleert de dierenarts met behulp van een echografie of de merrie daadwerkelijk drachtig is. Bij deze eerste controle wordt ook gecontroleerd op tweelingen. Tweelingdracht komt bij paarden relatief vaak voor, maar vormt een ernstig risico voor zowel merrie als veulens. In veel gevallen wordt daarom bij constatering van tweelingen gekozen voor zogenaamde embryoreductie, waarbij een van de embryo’s op een gecontroleerde en pijnloze manier wordt verwijderd om de kans op een gezonde dracht te vergroten.

"De gezondheid van het veulen begint al in de baarmoeder."

Naarmate de dracht vordert, verschuift het zwaartepunt van de zorg naar het ondersteunen van de fysieke belasting van de merrie. Het groeiende veulen vraagt steeds meer van haar lichaam. Een uitgebalanceerd voedingspatroon is essentieel. In het eerste trimester volstaat vaak het bestaande rantsoen, mits dit kwalitatief goed is. Naarmate de dracht vordert, vooral vanaf de zevende maand, neemt de voedingsbehoefte geleidelijk toe. Niet zozeer in hoeveelheid, maar vooral in kwaliteit. De behoefte aan eiwitten, mineralen zoals calcium en fosfor, en sporenelementen zoals koper en zink stijgt, omdat deze direct bijdragen aan de ontwikkeling van het skelet, de organen en het immuunsysteem van het veulen. Voedingssupplementen kunnen ondersteunend zijn, maar het basisrantsoen moet altijd de hoofdmoot vormen.

Naast voeding speelt lichaamsbeweging een belangrijke rol. Regelmatige, gematigde beweging helpt de merrie haar conditie behouden, ondersteunt de spijsvertering en voorkomt overgewicht. Lange rustperiodes zonder beweging kunnen daarentegen leiden tot verminderde spierkracht, stijfheid en overmatige gewichtstoename, wat de dracht onnodig kan belasten. Dagelijks weidegang of lichte arbeid zoals wandelen of rustig longeren is doorgaans voldoende, mits aangepast aan het individuele paard en de fase van de dracht.

Vaccinatieprogramma’s vormen eveneens een vast onderdeel van het drachtmanagement. Infecties zoals equine herpesvirus (EHV), dat rhinopneumonie veroorzaakt, kunnen leiden tot abortus of zwakke veulens. Veel dierenartsen adviseren daarom vaccinaties op vijf, zeven en negen maanden dracht om het risico op infecties sterk te verminderen. Ook tetanus en influenzavaccinaties worden regelmatig herhaald, afhankelijk van de vaccinatiestatus van de merrie.

De algemene gezondheid van de merrie blijft gedurende de dracht onder toezicht. Periodieke controles door een dierenarts maken het mogelijk om vroegtijdig afwijkingen op te sporen, zoals oedeemvorming (vochtophopingen), kreupelheid of gedragsveranderingen die kunnen wijzen op ongemakken. In de laatste maanden van de dracht is het verstandig extra alert te zijn op tekenen van vroegtijdige uierontwikkeling, vaginale uitvloeiing of afwijkend gedrag, die kunnen wijzen op voortijdige problemen of beginnende geboorteverwachting.

Stressmanagement is een vaak onderschat onderdeel van een succesvolle dracht. Paarden zijn gevoelige dieren en langdurige stress kan de hormoonbalans beïnvloeden, wat nadelig is voor zowel de merrie als het ongeboren veulen. Een stabiele huisvesting, vaste routine, sociaal contact met soortgenoten en een rustige omgang dragen bij aan het verminderen van stressfactoren. Wijzigingen in omgeving, voeding of training worden bij voorkeur langzaam doorgevoerd.

"Waakzaamheid en rust zijn de beste bondgenoten tijdens de dracht."

De laatste weken van de dracht naderen langzaam de voorbereidingen voor de geboorte. Hierbij hoort ook het geleidelijk aanpassen van de leefomgeving. Een schone, ruime en veilige stal of kraamruimte wordt voorbereid. Hoewel merries vaak zelfstandig bevallen, is het prettig dat de omgeving al enkele weken voor de uitgerekende datum gereed is. Zo kan de merrie wennen aan de nieuwe situatie en kan men tijdig ingrijpen indien zich voortekenen van problemen aandienen.

De begeleiding van een drachtige merrie is in essentie een combinatie van oplettendheid en vertrouwen in de natuur. Hoewel het merendeel van de drachtperiodes zonder complicaties verloopt, zijn kennis en voorbereiding de beste basis om in te kunnen grijpen wanneer dat onverhoopt nodig blijkt.

Praktische reflectie

Gedurende de dracht vormt de merrie de veilige haven waarin het veulen zich ontwikkelt. Elke dag draagt bij aan de gezondheid en vitaliteit van het ongeboren veulen.

Door deskundige begeleiding, gerichte voeding, regelmatige beweging en tijdige veterinaire controles wordt de kans op een voorspoedige dracht en een gezonde geboorte aanzienlijk vergroot. Fokken is daarmee niet enkel een kwestie van genetica, maar vooral van zorgvuldige en liefdevolle begeleiding.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!