Hoofdstuk 3: Wat mag níét? Giftige planten en risicogroenten

Inleiding

Bij het aanleggen van een paardenmoestuin is het essentieel om niet alleen te weten welke planten voedzaam zijn, maar ook welke soorten schadelijk of zelfs dodelijk kunnen zijn voor paarden. Sommige planten zijn van nature giftig, terwijl andere pas gevaarlijk worden na verwerking of droging.

Daarnaast kunnen bepaalde groenten, hoewel veilig voor mensen, bij paarden spijsverteringsproblemen of vergiftigingsverschijnselen veroorzaken. In dit hoofdstuk bespreken we de meest voorkomende giftige planten en risicogroenten, zodat je deze kunt vermijden in je moestuin én in de directe omgeving.

Inhoudelijke uitleg

Giftige planten en bomen

Giftige planten komen vaker voor dan je misschien denkt – ook in siertuinen, weilanden en op erfafscheidingen. Een klein stukje blad of een paar bloemen kunnen al ernstige gevolgen hebben. Sommige soorten zijn in verse vorm bitter en worden daardoor meestal gemeden, maar na droging verdwijnt die smaak, waardoor het risico op opname juist toeneemt.

Hieronder een overzicht van veelvoorkomende, zeer giftige planten die je uit je paardenmoestuin (en directe omgeving) moet weren:

• Jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris)
  Bevat pyrrolizidine-alkaloïden die blijvende leverschade veroorzaken. Giftig in zowel verse als gedroogde toestand.
• Taxus (Taxus baccata)
  Eén van de giftigste planten in Europa. Alle delen, vooral de naalden, bevatten taxine. Al een paar gram kan dodelijk zijn.
• Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea)
  Bevat hartglycosiden die hartritmestoornissen veroorzaken. Extreem giftig, ook na droging.
• Heermoes (Equisetum arvense)
  Rijk aan thiaminase, wat leidt tot een tekort aan vitamine B1. Zowel vers als gedroogd schadelijk voor het zenuwstelsel.
• Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum)
  Eveneens rijk aan thiaminase. Langdurige inname kan neurologische schade veroorzaken.
• Goudenregen (Laburnum anagyroides)
  Bevat cytisine, een giftige stof die verlammingsverschijnselen en ademhalingsproblemen kan veroorzaken.
• Oleander (Nerium oleander)
  Zeer giftig, ook in kleine hoeveelheden. Alle delen bevatten stoffen die de hartspier aantasten.
• Buxus (Buxus sempervirens)
  Populaire haagplant, maar de bladeren zijn giftig en veroorzaken maag- en darmklachten. Grote hoeveelheden kunnen fataal zijn.
• Nachtschadefamilie (Solanaceae)
  Denk aan bittersweet en zwarte nachtschade. Bevatten solanine, een stof die het zenuwstelsel aantast.
• Waterscheerling (Cicuta virosa)
  Eén van de giftigste wilde planten. Al een kleine hoeveelheid veroorzaakt heftige stuiptrekkingen en kan snel dodelijk zijn.

Let op: ook compost of hooi kan besmet zijn met resten van deze planten. Controleer altijd het voer en materiaal dat je in de tuin gebruikt op onkruiden of ingesloten giftige soorten.

Risicogroenten en -kruiden

Hoewel veel groenten en kruiden veilig zijn voor paarden, zijn er ook soorten die spijsverteringsproblemen of andere gezondheidsklachten kunnen veroorzaken. Hieronder een lijst met planten die je beter kunt vermijden in je paardenmoestuin:

• Uien, knoflook, prei, bieslook (Allium-familie)
  Kunnen in het lichaam leiden tot bloedarmoede doordat ze rode bloedcellen afbreken. Dit effect treedt vaak pas op bij langdurig gebruik of hogere doseringen.
• Koolsoorten (witte kool, boerenkool, spruitjes, broccoli)
  Kunnen gasvorming en koliek veroorzaken door gisting in de darmen. Niet geschikt als losse snack of in grote hoeveelheden.
• Aardappel (Solanum tuberosum)
  Rauwe aardappels en vooral het loof zijn giftig door de stof solanine. Alleen in kleine hoeveelheden, gekookt en zonder schil, soms bruikbaar.
• Tomaten (Solanum lycopersicum)
  Rijpe tomaten zonder groene delen zijn in zeer kleine hoeveelheden soms veilig. De bladeren en onrijpe vruchten zijn echter giftig.
• Bonen en peulvruchten
  Rauwe bonen bevatten lectines die giftig zijn en de spijsvertering kunnen verstoren. Alleen bepaalde soorten in goed gekookte vorm zijn in theorie bruikbaar, maar worden zelden aangeraden.
• Avocado (Persea americana)
  Schil, pit en bladeren bevatten persine, giftig voor paarden. Het vruchtvlees is soms in zeer kleine hoeveelheden bruikbaar, maar het risico op vergissing is groot.

“Weten wat je níét moet geven, is net zo belangrijk als wat je wél geeft.”

Toelichting vaktermen

• Pyrrolizidine-alkaloïden – Gifstoffen die in de lever worden opgeslagen en daar blijvende schade veroorzaken.
• Thiaminase – Een enzym dat vitamine B1 afbreekt, wat leidt tot neurologische problemen zoals coördinatiestoornissen.
• Solanine – Een natuurlijke gifstof uit de nachtschadefamilie, schadelijk voor het zenuwstelsel.
• Lectines – Eiwitten die de darmwand kunnen beschadigen en de opname van voeding verstoren.

Reflectie en toepassing

Het voorkomen van vergiftiging begint bij bewustzijn en preventie. Zelfs in een kleine tuin kunnen gevaarlijke planten ongemerkt binnensluipen via zaadjes, compost of naburige begroeiing.

Let op de volgende aandachtspunten:

• Controleer je moestuin en erf regelmatig – Verwijder risicovolle planten en let goed op bij onkruid.
• Houd giftige planten gescheiden van compost – Gebruik geen restmateriaal van onbekende planten als bodemverbeteraar.
• Geef geen snoeiafval aan paarden – Ook al lijkt het onschuldig, de kleinste hoeveelheden kunnen gevaarlijk zijn.
• Introduceer groenten altijd stapsgewijs – Begin met kleine porties en observeer het gedrag en de mest van je paard.
• Raadpleeg bij twijfel een deskundige – Twijfel je over de veiligheid van een plant? Vraag het na bij een dierenarts of voerspecialist.

Met deze kennis kun je gericht en veilig tuinieren voor je paard – zonder onnodige risico’s. Zo wordt je paardenmoestuin een betrouwbare bron van natuurlijke aanvulling, zonder twijfel of gevaar.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids nu  – reclamevrij en altijd bij de hand!