Hoofdstuk 1 – Wat is EMND?

Achtergrond en herkenning van de ziekte

EMND, of voluit Equine Motor Neuron Disease, is een neurologische aandoening die het bewegingsvermogen van het paard aantast. Het is een aandoening die zelden voorkomt, maar met ingrijpende gevolgen wanneer ze zich voordoet. De ziekte wordt gekenmerkt door het afsterven van motorische zenuwcellen in het ruggenmerg en de hersenstam. Deze zenuwcellen sturen de spieren aan. Wanneer ze wegvallen, verliezen de spieren kracht en controle, wat uiteindelijk leidt tot ernstige spierzwakte en in sommige gevallen zelfs tot verlamming.

Hoewel EMND bij het grote publiek relatief onbekend is, wordt het door dierenartsen gezien als een ernstige aandoening met vaak blijvende schade. Inzicht in de vroege signalen kan een wereld van verschil maken voor het welzijn van het paard. Dit hoofdstuk biedt een eerste verkenning van wat EMND precies is en hoe je het in de praktijk kunt herkennen.

Een sluipende ziekte

Wat EMND zo verraderlijk maakt, is dat de ziekte zich doorgaans langzaam ontwikkelt. In het beginstadium vallen de symptomen nauwelijks op of worden ze verward met andere aandoeningen zoals spierpijn, ouderdom of verminderde conditie. De eerste aanwijzingen zijn subtiel: trillende spieren, een ongewone rusthouding of moeite met bewegingen die het paard eerder zonder problemen uitvoerde.

Naarmate de ziekte vordert, worden de symptomen duidelijker. Paarden kunnen hun normale houding niet goed meer aanhouden en krijgen moeite met opstaan, bewegen of zelfs staan. De spiermassa neemt zichtbaar af, vooral bij de schouders, flanken en achterhand. Ook het gedrag verandert soms: paarden worden rustiger of juist onrustiger, afhankelijk van hoe ze omgaan met de fysieke ongemakken.

“EMND sluipt stilletjes binnen – maar het lichaam spreekt altijd eerst.”

Het is belangrijk te weten dat EMND niet besmettelijk is en geen directe pijn veroorzaakt. Toch kan het aanzien van een paard dat steeds minder controle heeft over zijn lichaam, voor de eigenaar of verzorger zeer confronterend zijn. Daarom is vroege herkenning van groot belang.

Wie krijgt EMND?

EMND treft meestal volwassen paarden van verschillende rassen, vaak tussen de 5 en 20 jaar oud. De ziekte is niet erfelijk, maar lijkt sterk samen te hangen met leefomstandigheden. Vooral paarden die langdurig op stal gehouden worden en weinig tot geen toegang hebben tot vers gras, lopen verhoogd risico. Dit komt doordat EMND wordt geassocieerd met een langdurig tekort aan vitamine E – een essentiële voedingsstof voor de werking van zenuwcellen en spieren.

In tegenstelling tot veel andere aandoeningen wordt EMND niet veroorzaakt door infecties, trauma of erfelijke aanleg, maar door een combinatie van omgevingsfactoren, voeding en het metabolisme van het paard. Hierdoor is er bij tijdige herkenning soms nog verbetering mogelijk, mits de juiste maatregelen worden genomen.

Signalen uit de praktijk

Een paard met EMND zal niet van de ene op de andere dag instorten. Vaak begint het met kleine dingen: trillende spieren in rust, een paard dat vaker ligt of minder energiek overkomt. In sommige gevallen wordt ook gewichtsverlies gemeld, ondanks een ogenschijnlijk goed dieet. Het paard kan een afwijkende houding aannemen, bijvoorbeeld met de staart omhoog of het gewicht ongelijk verdeeld over de benen. Niet zelden worden deze symptomen aanvankelijk toegeschreven aan spierbevangenheid, rugproblemen of ouderdomsverval.

Een voorbeeld: een eigenaresse van een 12-jarige ruin merkte dat haar paard tijdens het poetsen kleine spiertrekkingen vertoonde, vooral rond de flanken. Ze dacht eerst aan kou of stress. Pas toen het paard zichtbaar spiermassa verloor en moeite kreeg met de gewone training, werd verder onderzoek gedaan. De diagnose EMND volgde enkele weken later. In dit soort situaties is alertheid op veranderingen in houding, gedrag en spierspanning cruciaal.

Reflectie en handelingsperspectief

Het herkennen van EMND in een vroeg stadium is lastig, maar essentieel. Door dagelijks goed te kijken naar je paard en veranderingen serieus te nemen, kun je verschil maken. Vergelijk je observaties desnoods met eerdere foto’s of video’s om subtiele veranderingen op te merken. Vertrouw daarnaast op je gevoel: als iets ‘anders’ lijkt, is dat vaak terecht.

Hoe subtieler de signalen, hoe belangrijker je waarneming.

In de volgende hoofdstukken gaan we dieper in op de mogelijke oorzaken van EMND, de rol van voeding en hoe je via diagnostiek en management invloed kunt uitoefenen op het ziekteverloop.

Liever zonder onderbrekingen lezen?

Download deze gids  – reclamevrij en altijd bij de hand!