Deze gids biedt praktische antwoorden, gebaseerd op actuele inzichten in paardenwelzijn, veiligheid en veldervaring. Van planning en verzorging tot logistiek en wetgeving – elk aspect wordt helder uitgelegd en vertaald naar toepasbare kennis voor de dagelijkse praktijk. Zo kunnen ruiters van elk niveau verantwoord op pad, met aandacht voor mens, paard en omgeving.

Hoofdstuk 1 – Voorbereiding op een trektocht

Over training, conditie en uitrusting voor mens en paard

Fysieke voorbereiding van het paard

Een trektocht is voor een paard een vorm van duursport. De combinatie van lange afstanden, herhaalde belasting en wisselend terrein vraagt een specifiek soort training. Paarden die recreatief worden gereden, zijn hier zelden direct klaar voor. De opbouw moet daarom geleidelijk gebeuren, met toenemende ritlengtes, variatie in ondergrond en afwisselend tempo.

Oefenen met bepakking hoort daar expliciet bij. Zadeltassen, reservekleding of een compacte bagagedrager veranderen het zwaartepunt en de drukverdeling. Zonder training kunnen hierdoor spierproblemen of schuurplekken ontstaan. Controleer regelmatig de ligging van het zadel en pas aan als dat nodig blijkt.

Mentale voorbereiding en stressbestendigheid

Paarden die enkel vertrouwde omgevingen kennen, kunnen onderweg onrustig reageren. Geluiden, voertuigen, bruggen of onbekende dieren zijn reële bronnen van spanning. Trektochten vereisen daarom ook mentale voorbereiding. Train je paard op verrassingen: loop langs vuilcontainers, rijd in onbekend gebied, en laat het wennen aan onverwachte geluiden of bewegingen.

Het doel is niet volledige ongevoeligheid, maar vertrouwen en herstellingsvermogen. Een paard dat weet dat het bij zijn ruiter terecht kan, zal zich sneller herpakken bij stress.

“Een goed voorbereid paard is geen robot –

het is een partner die jou leert vertrouwen, juist als het spannend wordt.”

De ruiter: fitheid en flexibiliteit

Lange dagen in het zadel vragen ook van de ruiter uithoudingsvermogen. Niet alleen omdat je lang rijdt, maar ook omdat je regelmatig naast je paard moet lopen – zeker bij heuvels of harde ondergrond. Regelmatige training buiten het zadel helpt: wandelen, fietsen of core stability-oefeningen verbeteren je balans, houding en hersteltijd.

Mentale fitheid is net zo belangrijk. Onderweg moet je voortdurend afstemmen op je paard, beslissingen nemen en omgaan met veranderingen. Denk aan onverwachte afsluitingen, vermoeidheid bij je paard of weersomstandigheden. Wie flexibel blijft, rijdt veiliger en met meer rust.

Essentiële uitrusting

De juiste uitrusting voorkomt veel ongemak. Een goed passend zadel dat geschikt is voor lange ritten is de basis. Zorg dat bepakking evenwichtig verdeeld is en niets schuurt of schuift. Voor het paard zijn ook halster en touw, hoefschoenen of degelijk beslag, een regenbestendige deken en verzorgingsproducten belangrijk.

De ruiter heeft baat bij comfortabele kleding in laagjes, regenkleding, stevige schoenen en een helm. Neem geen overbodige spullen mee: alles wat je draagt, belast je paard.

Test je volledige bepakking tijdens de voorbereiding. Wat op papier praktisch lijkt, kan onderweg hinderlijk zijn of slecht functioneren. Pas liever vooraf aan dan onderweg.

Tijd en rust nemen

Voorbereiding is geen garantie op een perfecte tocht, maar het is wél je beste bescherming tegen overbelasting, stress en ongelukken. Neem dus de tijd om je paard én jezelf klaar te stomen. Een paar extra weken voorbereiding kunnen onderweg het verschil maken tussen een zware inspanning en een ontspannen beleving.

In het volgende hoofdstuk verkennen we hoe je een veilige, haalbare route uitstippelt, met oog voor terrein, regelgeving en het ritme van paard en ruiter.

Hoofdstuk 2 – Routeplanning en terreinverkenning

Veilig navigeren, omgaan met natuurgebieden en realistische dagindeling

Waarom een routeplanning onmisbaar is

Een geslaagde trektocht begint bij een doordachte route. Hoewel Nederland een dicht netwerk van paden kent, is dat nog geen garantie voor een logische, veilige of paardvriendelijke route. In de praktijk blijkt dat veel paden niet met elkaar verbonden zijn, of dat er onverwachte obstakels opduiken: drukke wegen, afgesloten gebieden, of terreinen waar ruiters simpelweg niet welkom zijn.

Een goede routeplanning zorgt voor rust, veiligheid en voorspelbaarheid onderweg. Het voorkomt frustratie bij jezelf en uitputting bij je paard. Bovendien geeft het ruimte om onderweg keuzes te maken, zoals langer pauzeren of een alternatieve route volgen bij slecht weer.

Digitale hulpmiddelen en kaarten

Tegenwoordig zijn er meerdere digitale platforms waarop je ruiterroutes kunt plannen en delen. Denk aan apps zoals Equiroots, Routiq of MyRoute-app, waarbij je routes kunt bekijken, aanpassen en opslaan. Toch zijn deze hulpmiddelen slechts zo goed als de informatie die ze bevatten. Verouderde kaarten of onduidelijke markeringen kunnen misleidend zijn.

Gebruik daarom altijd meerdere bronnen: een gedetailleerde topografische kaart, aangevulde informatie van lokale maneges of terreinbeheerders en recente luchtfoto’s (bijvoorbeeld via Google Maps) geven samen een betrouwbaarder beeld van de situatie. Controleer vooral de ondergrond, bebossing en mogelijke blokkades.

Natuurgebieden en regelgeving

Veel trektochten gaan deels door beschermde natuur. In Nederland gelden daar specifieke regels. In sommige gebieden mogen ruiters alleen op vaste paden rijden; elders is een ruitervergunning verplicht. Tijdens het broedseizoen (veelal maart tot juli) kunnen paden tijdelijk afgesloten zijn, ook zonder voorafgaande melding op kaarten of apps.

Neem vooraf contact op met terreinbeheerders zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten of particuliere landgoederen. Vraag naar actuele regels, toegangsmogelijkheden en overnachtingslocaties. Ruiters die zich goed informeren en de regels respecteren, dragen bij aan het behoud van ruiterroutes – en verkleinen de kans op negatieve reacties of boetes.

“Een route die klopt op papier, kan in de praktijk ontoegankelijk zijn

– lokale kennis en actuele informatie zijn je beste gidsen.”

Realistische afstanden en dagindeling

Een gezond paard kan gemiddeld 25 tot 30 kilometer per dag afleggen in stap en lichte draf, afhankelijk van conditie, ondergrond, temperatuur en bepakking. Toch is afstand alleen geen goede maatstaf. Belangrijker is het ritme: pauzes op vaste momenten, afwisseling tussen rijden en stappen, en rust aan het eind van de dag.

Plan je route in blokken: start rustig, voorzie een langere middagpauze (liefst op een plek met gras en schaduw), en eindig ruim voor zonsondergang. Vermijd te lange trajecten zonder mogelijkheid tot afstappen of rusten. Op warme dagen is vroeg vertrekken aan te raden, zodat je in de koelere uren het meeste werk verricht.

Obstakels en verkeer

Nederland is een dicht land. Zelfs in landelijke gebieden kom je bruggen, spoorwegovergangen, veerponten en verkeersknooppunten tegen. Houd hier rekening mee in je planning. Niet elk paard is verkeersmak, en zelfs wie dat wel is, kan onderweg schrikken van onverwachte situaties.

Breng je paard vóór de tocht al in contact met verkeer, waterovergangen en smalle doorgangen. Kies routes die deze situaties vermijden of op veilige momenten passeren. Controleer ook de mogelijkheid voor een trailer in geval van nood – bijvoorbeeld bij uitval of blessure. Plaatsen waar een trailer kan keren of parkeren zijn niet overal vanzelfsprekend.

Alternatieven en flexibiliteit

Een rigide plan is geen goed plan. Denk altijd in scenario’s: wat als het weer omslaat, je paard vermoeid raakt of een pad onverwacht afgesloten blijkt? Door alternatieve routes en rustpunten op te nemen in je voorbereiding, behoud je de vrijheid om onderweg verstandige keuzes te maken.

Een handige methode is om naast je hoofdroute minimaal één korte uitwijkroute per dag te plannen. Zo kun je verkorten indien nodig, zonder dat dit ten koste gaat van veiligheid of comfort.

Routeplanning als veiligheid

Routeplanning lijkt misschien administratief, maar is in de praktijk een directe investering in veiligheid en welzijn. Een paard dat onderweg steeds moet stoppen of herstarten, raakt sneller vermoeid. Een ruiter die constant moet zoeken of improviseren, verliest overzicht. Wie vooraf weet waar hij rijdt, rijdt rustiger – en met meer aandacht voor wat onderweg echt telt: de ervaring, het landschap en de samenwerking met je paard.

In het volgende hoofdstuk bespreken we hoe je onderweg geschikte overnachtingsplekken regelt voor zowel paard als ruiter, en waar je op moet letten bij het reserveren of kamperen.

Wil je verder lezen? Bestel dan de volledige gids met alle hoofdstukken, inclusief voorbeelden, praktische tips en verdiepende uitleg.